Letters Home

Ek het nog altyd ‘n diep liefde vir stories gehad. My vroegste herinneringe sluit die slaaptydverhale wat my ma vir my gelees het en die radiostories waarna ek soggens geluister het in. My pa se staaltjies oor hulle koshuismanewales het my laat lag. Dit het my ook gehelp om die jong en waaghalsige tiener wat my verantwoordelike en streng pa eens was, te leer ken. Deesdae vind ek my genot en soms lewenslesse en insig in boeke, flieks en ander mense se stories.

Die belangrike rol van stories in my lewe

Ek het lank gelede die belangrike rol wat stories in my lewe speel, besef. Hoe ek gebeure en situasies onthou, beïnvloed hoe ek daaroor voel asook my gedrag. Verhale oor gedeelde ervarings bevorder dikwels ‘n gevoel van konneksie en kan selfs vreemdelinge in vriende verander. Navorsing toon dat storievertelling verskeie breindele aktiveer en ons geheuevermoëns verbeter.

Om gereelde briewe huis toe te skryf, dwing my om gebeure in my lewe in stories te omskep. Verskeie verhale word gekenmerk deur positiwiteit, vreugde en kalmte, terwyl ander onsekerheid, teleurstelling en verlies bevat. Binne hierdie stories oordink ek die lesse wat ek geleer of insigte wat ek verkry het. Ek het geleer om nie ‘n persoonlike storie met ander te deel totdat ek al die gebeure en uitkomste self verwerk het en ‘n gevoel van vrede daaroor bereik het nie.

​Narratiewe Terapie

Ek het vyftien jaar gelede ’n life coaching kursus voltooi. Dit was net voor my oudste twee seuns hulle tienerjare betree het en ek wou myself as ma so goed as moontlik vir hierdie fase voorberei. Hierdie life coaching diploma was een van die beste beleggings in myself. Dit het my gehelp om deur die seer en teleurstellings wat ek saamgedra het, te werk en my in staat gestel om my seuns se tienerjare met groter gereedheid en begrip te benader.

Ek het verlede jaar op die Narratiewe Pastorale Terapie-kursus wat deur Caritas in Mosselbaai aangebied word, afgekom. Ek het geweet dat dit iets sou wees waarby ek kan baat, aangesien dit stories in terapie gebruik. Teen die einde van die jaar het my Suid-Afrikaanse vriendin Marna, wat ook in Switserland woon, my ingelig dat ons vanaf Switserland aanlyn aan die kursus kan deelneem. Ons het in Februarie met ons dik truie aan die Zoom-sessies in Afrikaans in Mosselbaai deelgeneem,  terwyl die ander deelnemers gesukkel het om koel te bly in die Suid Afrikaanse somerhitte.

In Narratiewe Terapie leer ons om die Persoon en die Probleem te skei. Die Probleem moet nie deel van die persoon se identiteit vorm nie. Die Probleem het ‘n identiteit van sy eie. As ons die Probleem en sy taktiek deur stories beter verstaan, kan ons onsself makliker van die Probleem distansieer.

Dit het my gehelp om die Swart Hond-metafoor vir depressie in `n ander lig te sien. Die metafoor verteenwoordig hoe depressie sy eienaar soos ‘n lojale skaduwee volg. Winston Churchill het die term Swart Hond gewild gemaak. Hy het sommige van sy struikelblokke en oomblikke van onaktiwiteit op sy Swart Hond geblameer.

Onkruid in my tuin

Baie jare gelede het ek bitterheid in my lewe ervaar. Ek het ‘n storie gelees wat ‘n parallel geskep het tussen negatiewe gedagtes en onkruid in ‘n tuin. Die onkruid vermeerder en vervang die blomme en struike as jy nie vinnig daarvan ontslae raak nie. Met my liefde vir blomme en tuinmaak het die storie by my aanklank gevind. Ek kon my helder voorstel hoe bitterheid al my vrede en vreugde verdring.

Gedurende die lente het onkruid ons uitgestrekte grasperk bedek. Vasbeslote om die spasie terug te eis, het ek ‘n naweek aan onkruidverwydering gewy. Aan die einde van die naweek was my lyf moeg en seer, maar al die onkruid saam met my bitterheid, het op ‘n groot hoop gelê. Ek het die onkruidhoop aan die brand gesteek om vir altyd daarvan ontslae te raak. Die krag van die metafoor en die fisiese oefening was vir my uitstekende terapie.

Ons het outeursreg op ons eie stories

Die narratiewe wat ons oor onsself skep, bestaan nie in isolasie nie. Omstandighede en interaksies met ander vorm dit. Wanneer iemand ons swak behandel, hang hul negatiewe invloed dikwels in ons selfpersepsie. Ons kan nie altyd die stories wat ander oor ons het, verander nie, maar ons kan die stories wat ons oor onsself en diegene vir wie ons omgee vertel, beïnvloed.

Ons besit die outeursreg op ons stories. Dit is belangrik dat ons die storielyne wat ons identiteit definieer, herwerk en herskryf.

Stories help ons om mekaar beter te leer ken

Ek dink dit is goed dat ons, wanneer ons gemaklik is daarmee, ons stories met mekaar deel. Dit help ons om mekaar op `n dieper vlak te leer ken.

Wanneer ons ons stories deel, word ons herinner aan die menslikheid in mekaar. Wanneer ons die tyd neem om mekaar se stories te verstaan, word ons meer vergewensgesind en het ons meer deernis en empatie met mekaar.

Groete

Emsia

Met my aankoms vir ‘n kort besoek aan Suid-Afrika, het my voormalige Wiskunde-onderwyseres, Elsa van Rensburg, my en my ma na haar plaas genooi. Vergesel deur verskeie vroue wat belangrike rolle in my kinderjare gespeel het, het ons Kersliedere gesing en persoonlike staaltjies gedeel wat die genade in ons lewens onderstreep.

Groot genade kom dikwels in die vorm van mense, geleenthede en situasies in uitdagende tye.

Elsa se storie van genade onbeskryflik groot

Elsa se storie van ontsaglike genade het my getref. Haar plaas het op tragiese wyse kort voor ons besoek afgebrand. Sy was nie tuis tydens die brand nie. Talle mense het op verskeie maniere hulp aangebied. Merkwaardig genoeg het net die hektaar grond wat haar plaashuis en plaaswerkers se huise huisves, onaangeraak deur die vlamme gebly. Sy het haar man aan kanker verloor en haar plaashuis dra stories en herinneringe van `n leeftyd saam met hom. Hierdie gedeelde stories het die fokus van my gedagtes oor die genade in my lewe gevorm.

My ma

Omstandighede het my die voorreg gegee om tyd saam met my ma deur te bring. Ouderdom het ‘n eienaardige manier om die verganklikheid van die lewe en die genade wat gevind word in oomblikke saam met ‘n mens se ouers uit te lig. Om al die strukture wat my pa gebou het by die huis waar ons grootgeword het te sien, het hierdie besef vir my beklemtoon. Hy het onverwags 25 jaar gelede twee dae na Kersfees aan `n hartaanval gesterf.

Onder die kameeldoringboom in my ma se tuin het ons teruggedink aan staaltjies uit die verlede. Ek is dankbaar vir my vreugdevolle kinderjare in die Kalahari. Jy kan nie jou ouers of die plek van jou opvoeding kies nie. Daar is dus enorme genade in ‘n gelukkige kinderjare.

My sus en haar kinders

Toe my suster se dogter, Marga, van my Kaapse besoek vroeg in Desember hoor, het sy besluit om haar Matriekbaai-kaartjie te verkoop. Sy het ’n week saam met skoolvriende ingeruil vir tyd saam met familie. Ons almal mis ons jaarlikse saamkuiertradisie in die Kaap. Vir `n week kon ek en Ansa en haar kinders ons verantwoordelihede en bekommernisse opsy skuif en die Kaapse son en see geniet.

Vanaf Blouberg het ons ons verwonder aan die ikoniese uitsig oor Tafelberg. Jacques het Marga en Altus aangemoedig om die koue Atlantiese waters te trotseer. In die V&A Waterfront, het ons die tradisionele en kleurvolle Suid-Afrikaanse kersversierings en danse bewonder.

Ons het ook natuurlik die geleentheid gebruik om Christo se studente kuierplekke en die pragtig versierde koeke van Jacques se besigheid, The Cinnamon Club, te geniet.

Jacques

Jacques het sy studentjare voltooi en was gereed om te begin werk tydens die pandemie.  As entrepreneur het hy besluit om die Cinnamon Club, ‘n bakkery wat fokus op veganistiese en glutenvrye gebak, te begin. Ten spyte van vele ekonomiese en elektrisiteits uitdagings in Suid Afrika, het die besigheid goed gevaar. Jacques is nou gereed om uit te brei na ‘n besigheidsperseel by Woodstock Exchange. Ek is dankbaar dat ek die oomblik wat hy die sleutel tot die perseel ontvang het, met hom kon deel. Hy het soveel genade in sy besigheid ontvang en ek wens hom voortgesette sukses toe.

Christo

Christo was halfpad deur sy 12de graad toe ons Switserland toe verhuis het. Slegs twee maande nadat hy sy universiteitsreis begin het, het die Covid-pandemie die wêreld getref. Sy studentejare was besonder uitdagend. Die bywoning van sy gradeplegtigheid het my met dankbaarheid en emosie vervul. Hierdie prestasie sou nie moontlik gewees het sonder die ondersteuning van baie mense in sy lewe nie. Ek sien baie genade in die individue wat hierdie reis met hom gedeel het. Hy het die liefde, ondersteuning en aanmoediging van sy meisie, Simone, gehad. Boonop het hy ondersteunende ingenieurstudentevriende wat die akademiese eise verlig het met humor en sosiale afleidings.

Ek is dankbaar vir die vennote in ouerskap en dat ek die geleentheid saam met Christo se pa en sy gesin kon vier.

Vennote in Ouerskap

Ons as Jacques en Christo se ouers het jare gelede besluit om ons paaie in verskillende rigtings te laat loop. Tog het ons ooreengekom om steeds vennote in ouerskap te wees. Ons vennootskap het gegroei na vier persone. Soos met enige vennootskap was dit soms moeilik en uitdagend, want ons is vier individue met unieke persoonlikhede, sienings en realititeite. Tog glo ek dat die situasie met vier ouers die seuns se lewens en perspektiewe in baie opsigte verryk het. Ek is opreg dankbaar teenoor Charl vir sy rasionaliteit, maar ook insig en wysheid in die grootmaak van die seuns.

Jacques het tydens die pandemie vir `n lang tyd by Gert en Denise gewoon.  Ek glo dat Denise se wysheid en Gert se kennis en ervaring as entrepreneur en besigheidsman vir Jacques as mens en sy loopbaan rigting en duidelikheid gegee. 

Christo het die volgende erkenning in sy skripsie gegee.  To my parents, Emsia and Gert, and their partners, Denise and Charl, thank you for providing me with the opportunity to be able to write this acknowledgement as I prepare myself for the final submission of my undergraduate degree. Thank you Dad for always keeping me on my toes and thinking critically. Thank you Mom for always being available when I want to phone, and helping me with life’s problems as I become an adult.

`n Nuwe jaar

Ons almal stap `n nuwe jaar met `n skoon bladsy binne. Net soos ander jare gaan hierdie jaar ook uitdagings meebring. Ons weet net nie die aard en die omvang daarvan nie. Ek stap dit egter met gerustheid binne, want ek weet dat die genade wat ek in my lewe ontvang het nog altyd meer as die uitdagings was.

Mag dit `n mooi nuwe jaar vol genade wees.

Groete

Emsia

Tydens sy besoek in Januarie het Christo gevra: “Ma het jy gehoor van ChatGPT en hoe dit studente die afgelope tyd beïnvloed het?” Zander het vinnig bygevoeg: “Dit is dieselfde by ons skool. Sommige klasmaats het al maniere ontdek om dit te gebruik om geld te maak.” Ek was natuurlik geïnteresseerd en wou meer leer.

ChatGPT is ‘n veelsydige en kragtige kunsmatige intelligensie (KI) tegnologie wat verskeie take elektronies kan verrig. Dit is ‘n kletsbot wat vrae kan beantwoord en jou kan help met take soos om e-posse saam te stel, navorsing te doen, opstelle te skryf en selfs programmerings kode verskaf.

Vinnig groeiende ChatGPT

ChatGPT is die toepassing wat die vinnigste groei vanweë sy bruikbaarheid en veelsydigheid. Ander toepassings mik op ‘n groep mense. ChatGPT is egter ‘n robot wat op die algemende bevolking gerig is in plaas van ‘n spesifieke groep of belangstelling. Enige persoon sal dus verskillende gebruike vir ChatGPT in die daaglikse lewe vind, insluitend onderwysers, studente, ingenieurs, regspraktisyns, programmeerders, skrywers en uitvoerende hoofde. Om vir almal bruikbaar te wees, is ‘n geweldige voordeel waarmee baie min toepassings kan spog, selfs jare na hul bestaan.

My Kunsmatige Intelligensie (KI) ervaring

Zander het my ‘n speletjie op sy rekenaar laat speel om my ‘n idee te gee van waaroor dit gaan. Ek het twee minute gehad om ‘n geskrewe gesprek met ‘n ander persoon aanlyn te voer en moes toe bepaal of ek die gesprek met ‘n robot of ‘n mens gehad het. Oortuig dat ek met ‘n jong man in sy twintigs gesels het, kon ek selfs ‘n prentjie van hom in my gedagtes vorm. Ek moes egter uitvind dat my gesprek met ‘n Chatbot was. Wat ‘n vreemde en skrikwekkende ervaring! Die Human or Not speletjie was deel van ʼn sosiale eksperiment wat nou geëindig het. Dit is duidelik uit die statistiek dat ouer mense meer sukkel om die onderskeid te tref.

Impak op universiteite en skole

Tegnologieë, soos ChatGPT, beïnvloed universiteite en skole aansienlik. Hulle is tans gratis beskikbaar tot op ‘n sekere vlak en studente kan nou maklik en vinnig ‘n hele navorsingstaak met ChatGPT genereer. Opvoedkundige instellings moet dus maniere vind om akademiese integriteit aan te spreek. Soos met alle nuwe dinge, is daar baie uiteenlopende reaksies op hierdie nuwe tegnologie.

By Zander se skool het die onderwysers ’n taakgroep saamgestel om toepassingsmoontlikhede te ondersoek. Terwyl Zander plaatkoekies gebak het, het hy my meer vertel oor hoe hulle ChatGPT in verskillende vakke verken.

Zander se ChatGPT verkenning in verskillende skoolvakke

In Spaans moet hulle ‘n gesimuleerde onderhoud met ‘n bekende persoon voer. ChatGPT word in hierdie onderhoudproses gebruik om as die beroemde op te tree.

In Wetenskap het hulle ChatGPT vir navorsing gebruik. Hulle dek tans atome, elemente en die periodieke tabel. Hulle het die korrekte manier geleer om ChatGPT as ‘n bron vir hul navorsing te verwys.

Die graad 9-leerlinge bestudeer tans die Gotiese styl as ‘n genre in die Engelse Taal. Hulle moes hul eie Gotiese storie skryf om te leer hoe verskillende genres en tale lesers kan beïnvloed. As deel van hul eie gotiese verhaal het hulle ‘n karakter geskep. Met ’n Afrika-inspirasie was die karakter wat Zander geskep het, ’n Nigeriese toordokter wat in die woud woon. Hulle het ChatGPT meer inligting oor die hoofkarakter gegee en ‘n beeld aangevra. Zander was baie ingenome met ChatGPT se interpretasie en kreatiwiteit.

 In die vak, Individue en Gemeenskappe, het hulle die impak van die Industriële Revolusie op die samelewing bestudeer. Hulle moes ‘n onlangse innovasie of verandering ondersoek en hoe dit die hedendaagse samelewing beïnvloed het. Die onderwyser het die klas in twee groepe verdeel, en albei groepe moes hul bevindinge aanbied. Slegs een groep het ChatGPT gebruik. Hulle het tot die gevolgtrekking gekom dat die gebruik van ChatGPT in hul voorbereiding nie ‘n beduidende verskil in die uitkoms tot gevolg gehad het nie.

In die werksomgewing

Kunsmatige Intelligensie is een van die grootste neigings wat die werksplek raak. Maatskappye gebruik dit om doeltreffendheid en produktiwiteit te verbeter. Hulle kan byvoorbeeld KI-tegnologieë gebruik om herhalende take te outomatiseer, groot hoeveelhede data te verwerk en meer akkurate voorspellings te maak. Die tegnologieë sal werknemers vrymaak om op meer komplekse en kreatiewe take te fokus.

Kunsmatige intelligensie het ‘n groot impak op ons samelewing. Almal kan die potensiële voordele sien, maar ook die risiko’s. Om die voordele behoorlik te benut, moet dit gereguleer word.

Ons leef in ‘n tyd met fassinerende tegnologiese ontwikkelings!

Groete

Emsia

Ek sal my onlangse verjaardag onthou as ‘n besonderse spesiale viering. Ons was die naweek in Oostenryk en die herfsskoonheid en ons saamwees het ‘n rol gespeel, maar ek het ook ‘n wonderlike verrassingsgeskenk ontvang.

Christo en Simone het besluit om ‘n versameling Briewe aan Emsia saam te stel. Met Charl en my suster se hulp het hulle briewe en foto’s van familie en vriende ingesamel. Dit was ‘n aangename verrassing wat my in trane gehad het. Almal se deernisvolle woorde was soos ‘n kombers van liefde wat my omvou het. Dit was egter ook soos ‘n spieël wat my ‘n duideliker siening gegee het van die aard van my verhoudings en hul persepsies van my.

Die verskeidenheid mense in my lewe

Die briewe het die verskeidenheid en diversiteit van die mense in my lewe beklemtoon. Terwyl ek elke brief gelees het, kon ek die skrywer se stem met herkenbare manier van praat, hoor. Met elke verhouding het ons verskillende raakpunte, simbole en herinneringe waarmee ons die vriendskap vier. Ek deel enkele uittreksels.

`n Kreatiewe vriendin

Ek en een van my vriendinne het besluit dat die kleur van ons vriendskap geel is. Dit is vir ons ‘n simbool van vreugde. Ek het haar brief se speel op geel geniet.

Ek skryf vir jou ‘n brief vandag elektronies, maar in my geestes-oog skryf ek vir jou ‘n brief in my beste handskrif op ‘n 1970’s skryfblokbladsy (wat in die laerskooldae as hobby bymekaargemaak is) met ‘n ouo-goud Sarah Moon prentjie op en met ‘n geel Bic-pen in my hand. (om jou so bietjie nostalgies te maak oor ons grootword era in Suid Afrika). Ek sluit my brief af met baie liefde en vreugde en sit dit in ‘n giggel geel koevert spesiaal vir jou.

`n Syfer vriendin

Nou soos jy weet, is syfers meer my ding, maar ek gaan vir jou ‘n verjaarsdagbriefie skryf. Ek dink dat God die dag toe hy jou geskape het, in ‘n ongelooflike goeie bui was.

Met al die standvastigheid, het God gedink sy mag dalk ‘n bietjie boring wees- so toe gee GOD vir Emsia, n flippen lekker humorsin. Hy gee haar ook die talent om tevrede te wees. God het haar so bekyk en Hy was ook tevrede.

My eerste vriendin

My vriendskap met my eerste vriendin is 50 jaar oud. Sy is een jaar en een dag ouer as ek en het my leer lees toe sy in graad 1 was. Ons het albei rekenmeesters geword, Kruger as getroude vanne gehad en ons kinders op dieselfde dag gedoop in die dorp waarin ons grootgeword het, want ons wortels is in die Kalahari. Hulle het hul seun Charl Kruger gedoop, en ons seun was Christo Charl Kruger gedoop. Ons woon albei tans in die buiteland. Sy skryf,

Daar is soveel herinneringe wat ek met jou deel, die lys gaan aan en aan. Sommige is prettig, ander nostalgies en ander eenvoudig net seer. Dit is wat ʼn ware vriendskap is – deur dik en dun.

Skoonfamilie

Die briewe het weer vir my bevestig hoe ryk ek is met my skoonfamilie. Wanneer jy trou of jou lewe met iemand deel, word jy deel van ‘n ander familie.

Ek het die Kruger-gesin as student leer ken. Ons het in kontak gebly, selfs nadat ek opgehou het om Kruger agter my naam te skryf. Ek is vriende met my seuns se niggies en nefies op sosiale media en kyk met opgewondenheid hoe hul lewenspaaie ontvou.

Met my tweede kans in liefde en lewe het ek deel van die Goosen-familie geword. Ek het twee ouer skoonsusters wat kontak hou en lief en leed deel, al woon ons oor verskillende kontinente heen. In die vorm van Candice, Charl se broer se dogter, het ek ‘n dogter gekry toe sy haar ouers verloor het.

Ons het nog kontak met Charl se skoonpa uit sy vorige huwelik en het hom as Zander se Oupa aangeneem. Hy het op Saterdae kom kuier en saam met Zander gespeel en so vir my en Charl ’n paar uur sonder verantwoordelikhede gegee. Volgens hom is hy nou ’n “remote” oupa. Hy is ‘n vaderfiguur vir my en Charl.

My kinders

In my ouer seuns se woorde kon ek sien dat al het hulle waardering vir my ma-rol, hulle ook die ander dimensies wat my menswees uitmaak, begin raak sien.  Hulle verstaan nou die uitdagings wat dit geverg het om besige seuns vol kreatiewe planne lewendig te probeer hou, beter. 

My 15-jarige  jongste het in sy brief verduidelik dat hy nou reeds weet dat hy in die toekoms ook beter waardering sal hê vir die dinge wat hom nou irriteer.

Vir baie mense is foto’s ‘n manier om herinneringe te bewaar of ervarings met ander te deel. My ma hou daarvan om foto’s te neem. Sy het altyd haar kamera en het selfs elke foto wat sy oor die afgelope 30 jaar geneem het gestoor. In teorie lyk dit na ‘n goeie idee, maar ek en my pa moet poseer en wag dat sy foto’s neem oral waar ons gaan!

Ma, weet dat ons volgende keer as ons jou terg omdat jy foto’s neem, sê ons net ons is lief vir jou. Ons sal dalk nie nou die voordele ten volle nou sien nie, maar die aantal dankies wat jy sal ontvang wanneer ons dit in die toekoms sien, sal dit die moeite werd maak. So dankie, Ma, dat jy vir ons omgee en lief is, selfs wanneer jy nie ons dankbaarheid kan sien nie.

My besef

Die grootste besef uit al die briewe, was die belangrikheid daarvan om ons liefde en waardering vir die mense in ons lewens uit te druk terwyl ons die geleentheid het. Die briewe wat ek ontvang het, was presies dit.

Groete

Emsia

Die impak van klimaatsverandering is sigbaar in Switserland.

Hittegolwe gedurende die somermaande het aansienlik toegeneem in frekwensie en intensiteit. Om energie te bespaar, het die regering konvensionele lugverkoeling stelsels verbied. Ek het nooit gedink ek sou die hitte in Switserland intenser as in Suid-Afrika ervaar nie.

Aardverwarming in Switserland is nou meer as dubbel dié van die gemiddelde wêreldwyd. Die feit dat daar geen oseaan in Switserland is nie, is die rede vir hierdie situasie. Landmassas absorbeer nie hitte so effektief soos water nie. Die oseane gebruik die hitte vir verdamping. Soos die gletsers smelt en sneeubedekkings afneem, absorbeer die landmassas meer sonhitte.

Die impak van klimaatsverandering op Switserse wintertoerisme

Wintertoerisme is die belangrikste bron van inkomste vir groot dele van Switserland. Hierdie gebiede in die Switserse Alpe is afhanklik van betroubare sneeuval. Klimaatsverandering beïnvloed reeds sneeuval laer in die Alpe aansienlik.

Die gletsers in die Alpe het meer as 60% van hul volume verloor sedert 1850. Ski-oorde in Switserland bedek hul gletsers met komberse om die smeltproses te vertraag.

Baie ski-oorde produseer kunsmatige sneeu. Gedurende die winter van 2020-2021 het kunsmatige sneeu 53% van die ski-hange in die Switserse Alpe bedek. Hulle gebruik water van nabygeleë strome en mere en laat dit onder druk deur sneeumasjiene hardloop. Hierdie klein waterdruppels vries die oomblik wat hulle uit die spuitpunte kom. Kunsmatige sneeu benadeel egter waterbronne en koste.

Vroeër jare het ‘n dik lae ys in die winter bo-op die mere gevorm. Die Zürichmeer was in die winter van 1962/63 vir die laaste keer gevries en was vir ‘n rukkie almal se speelplek. Erge koue periodes kom minder gereeld voor, en bevrore mere is amper iets van die verlede wanneer dit by die groter mere kom.

“Swisstainable“

Kiesers het onlangs daarvoor gestem dat Switserland hom daartoe verbind om teen 2050 klimaatneutraal te word. Dit sal ‘n verandering in gewoontes en samewerking van almal verg om die doel te bereik. Individue en besighede sal op baie moontlike maniere Energie moet bespaar.

Gelukkig het Switserland reeds ‘n baie doeltreffende openbare vervoerstelsel. Met een van die digste spoornetwerke ter wêreld, is selfs die mees afgeleë plekke toeganklik met openbare vervoer. Meer as 1,1 miljoen passasiers gebruik daagliks treine, trems of busse. Ek het ook besluit om die openbare vervoerstelsel in Switserland te gebruik. Ek doen dit al vir vier jaar en geniet die veiligheid en betroubaarheid.

Daar is ‘n groot dryfkrag om organiese produkte te gebruik. In vergelyking met ander lande gebruik die Switserse die meeste organiese produkte per capita, en Switserse kleinhandelaars is al jare boaan die internasionale volhoubaarheidsranglys. Die land se gesindheid het ‘n groter bewustheid by ons geskep, en ons as gesin leef ook baie meer organies vandat ons hier woon.

Herwinning word ernstig opgeneem.

Herwinning en afvalbestuur word in Switserland baie ernstig opgeneem, en die regering verwag van elke persoon om saam te werk. Dit het ons ‘n rukkie geneem om op die program te kom. Ons was ‘n paar keer in die moeilikheid omdat ons onwetend nie die korrekte prosedures gevolg het nie, maar ons huishouding het nou prosesse in plek om ons samewerking te verseker.

Switserland herwin byna 53% van al die afval wat dit skep, een van die hoogste koerse in Europa. Elke soort afval word afsonderlik hanteer – van glas- en PET-bottels tot papier en karton en reg deur tot organiese afval, batterye en aluminium. Die verbruiker moet dit by die huis sorteer en dit dan gratis by ’n sentrale openbare afvalpunt ingee. Hierdie voorlegging het nou vir ons ‘n roetine-naweekaktiwiteit geword.

Omskepping van afval in energie

Owerhede moedig gebruikers aan om so min as moontlik items in vullissakke te gooi deur huishoudelike afval swaar te belas. In Switserland word geen afval in stortingsterreine begrawe nie, maar in bruikbare energie omgeskakel. Afvalverbrandingsaanlegte omskep vullis in bruikbare energie, soos elektrisiteit en hitte. Die verbrandingsoonde aanvaar graag plastiekafval aangesien plastiek ‘n petroleumproduk met ‘n energiewaarde is.

Almal moet deel van die oplossing wees

Almal moet deel wees van die oplossing, en verskeie lande bied inspirerende oplossings. In Denemarke besit die burgers byvoorbeeld twee derdes van die windplase. Die ekologiese oorgang gaan hand aan hand met ‘n demokratisering van die energie-infrastruktuur. Ek hoop Suid-Afrika se huidige elektrisiteitskrisis dwing ook toekomstige oplossings in daardie rigting.

Groete

Emsia

Switserland vier die pampoenseisoen. Jucker Farms het elke jaar ’n pampoen uitstalling met ’n spesifieke tema en hierdie jaar was dit vrouekrag. Ek het die kreatiwiteit en die stories van sterk vroue, wat elkeen ‘n groot verskil gemaak het, geniet.

Ek deel meer oor die insig en indrukke wat die uitstalling by my gelaat het.

Bertha Benz

Soos met baie nuwe dinge, was mense skepties oor Carl Benz se patentaansoek vir ‘n motor met ‘n enjin. Bertha het haar twee seuns in die motor gelaai en vir twaalf uur en 100 kilometer op meestal grondpaaie gery. Sy het die publiek se aandag op haar man se uitvinding gevestig sonder dat hy geweet het van haar plan. Sy het ook haar erfporsie in hierdie navorsing belê.

Berta het ‘n praktiese benadering sonder vrees gevolg om haar man te ondersteun en het bygedra tot tegnologiese vooruitgang. Wat ‘n inspirasie!

Frida Kahlo

Ek is vertroud met hierdie Mexikaanse kunstenaar se kleurvolle werk. In die uitstalling het ek geleer dat sy as kind aan polio gely het en as tiener amper in ‘n busongeluk gesterf het. Sy het baie gebreekte bene en frakture gehad en het begin skilder terwyl haar liggaam in gips was. In haar leeftyd het sy 30 operasies gehad. Baie van haar skilderye is selfportrette.

Haar vermoë om soveel skoonheid te skep ten spyte van haar pyn, inspireer my. Frida is ‘n vaandeldraer vir vroue se innerlike krag en moed.

Greta Thunberg

Greta is ‘n jong omgewingsaktivis. In plaas daarvan om skool toe te gaan, het sy ‘n groot bord gemaak wat lees ‘SKOOLSTAAK VIR KLIMAAT’ en buite die Sweedse parlement gesit. Die media het bewustheid van haar optrede versprei en tienduisende studente wêreldwyd het by haar aangesluit.

Sy het Asperger-sindroom, maar sien dit as haar superkrag. Sy sê dit help haar om die wêreld in swart en wit te sien en dat daar geen grys areas is wat klimaatsverandering betref nie.

Joan of Arc

St. Joan of Arc is ‘n nasionale heldin van Frankryk. Sy was ‘n gelowige boeremeisie wat onder goddelike leiding opgetree het en die Franse leër na ʼn belangrike oorwinning gelei het. Sy het mansklere gedra wat haar in staat gestel het om ‘n leër van mans in geveg te regeer en het haar hare kort gesny in die ‘Bob’ snit wat ons deesdae met Franse vroue assosieer.

Alhoewel Joan twee keer in die stryd gewond is, het haar geloof en intuïsie haar beskerm totdat sy haar missie bereik het.

Cleopatra

Cleopatra was ‘n Egiptiese koningin wat in die geskiedenis bekend was as die minnaar van Julius Caesar en later as die vrou van Mark Anthony. Gedurende hierdie tyd het sy die Romeinse politiek aktief beïnvloed.

Cleopatra was goed ingelig en baie intelligent. Sy was bedrewe in chemie, ekonomie, handelstrategie, militêre teorie, regte en taalkunde. Cleopatra was tien tale magtig en die eerste Farao wat met die diverse groepe mense in haar ryk in hul moedertaal gepraat het.

“Mental load”

Hierdie uitstalling het ‘n boodskap gedra waarmee ek dink die meeste vroue hulle kan vereenselwig. In Engels noem hulle dit “worry work”. Zander sê dat kommer, na sy mening, die aktiwiteit is waaraan ek die meeste tyd spandeer.

Ek het weggestap met die besef dat sterk vroue deur die geskiedenis, elkeen op hul manier, ‘n beduidende impak gemaak het. Die meeste vroue sal nooit in geskiedenisboeke verskyn nie, maar hul ondersteuning, aanmoediging en vermoë om dinge bymekaar te hou, het `n langdurige impak in hul gesinne en gemeenskappe.

Groete

Emsia

My suster het onlangs 50 geword. Ek het ‘n geskikte geskenk om hierdie mylpaal verjaardag te vier, versigtig oorweeg. My enigste doelwit was om my liefde en waardering vir haar te herbevestig.

Ek het uiteindelik teen ‘n geskenk wat in papier toegedraai is, besluit. Ek wou my tyd deel en met opregte belangstelling luister terwyl Ansa meer oor haar vreugdes en hartseer gedeel het. Elkeen met ‘n koppie koffie aan verskillende kante van die wêreld het ons kosbare saamwees tyd geniet en lekker gelag.

Deesdae sien ek geskenke in ‘n heel ander lig. Enige tyd of moeite van iemand om ‘n situasie makliker te maak of my beter te laat voel, is ‘n geskenk. Dit behoort egter beide die ontvanger en die gewer positief te beïnvloed. Enige poging wat deur verpligting gedryf word, kwalifiseer as ‘n taak, nie ‘n geskenk nie. Geskenke met liefde uit die hart, kan baie vorme aanneem.

Maak tyd vir iemand

My liefdestaal is kwaliteit tyd.  As jy tyd maak saam met my of vir my, waardeer ek dit oneindig. Ek sien elke kuier, gesprek, of boodskap as ʼn kosbare geskenk, want iemand het tyd met my gedeel.

Ek het ʼn staande afspraak om elke Maandag met my ma oor die foon te gesels. Na die eerste lui antwoord sy, altyd vriendelik en bly om my stem te hoor. Die feit dat ek nog met haar kan praat is my geskenk, maar sy spreek altyd haar waardering vir my tyd en belangstelling uit.  Die gesels is waardevol vir beide van ons.

Ek het ʼn reëling met een van my vriendinne dat ons mekaar se verjaarsdae sal vier deur ʼn aanlyn video gesels in die maand wat ons verjaar. Ek het nog elke keer die gesels afgesluit met nuwe inspirasie en ʼn lied in my hart.  Geen fisiese geskenk kan naby aan dit kom nie.

Deel meer eerlik oor jouself

Ek hou van die Sweedse uitdrukking, “Gedeelde vreugde is dubbele vreugde; Gedeelde hartseer is ‘n halwe hartseer.” Die uitgangspunt is eenvoudig. Ons Skepper het ons as mense geskep om empaties te wees.

Vreugde

Wanneer ons stories van vreugde, geluk en prestasie hoor, beïnvloed dit ons positief. Ons moet mense aanmoedig om hul positiewe ervarings te deel en op hierdie manier te help om vreugde te versprei.

Uitdagings en hartseer

Mense is oor die algemeen huiwerig om meer oor die uitdagings en hartseer in hul lewens te deel. Ons almal vrees oordeel, onsensitiwiteit, en verwerping. Tog leer ek so baie uit ander mense se stories. Die deursettingsvermoë in die stories gee my nuwe nuwe inspirasie en ander perspektiewe.

Ek het ‘n vriendin wie se seun kanker het. Sy is ‘n baie private individu maar het ‘n WhatsApp groep vir familie en vriende geskep waarin sy meer oor hoe dit met hom en hulle gaan, deel. Die hele situasie is te veel vir ‘n ma en pa om alleen te dra. Haar eerlike deel oor ‘n emosionele situasie stel baie mense in staat om hulle in hul harte te dra en vir hulle te bid. Daarbenewens leer en verstaan ons almal baie meer oor die kanker ervaring.

’n Vriend wat met depressie gesukkel het, het my meer geleer oor hierdie swart hond en my begrip en perspektief ten opsigte van hierdie siekte verbreed. Dit het my gehelp toe ons ‘n familielid met depressie moes ondersteun.

Die lewe gooi verskillende uitdagings na ons kant toe.  Deur ons stories te deel skep ons bewustheid en ook geleentheid vir ander om ons op verskillende maniere te ondersteun.

Gee erkenning aan mekaar

Mense deel hulle vreugdes, gewaarwordinge en hartseer op verskillende maniere.  Sommige mense het vriende en familie wat naby woon en bereid is om te luister. Dit maak dit makliker om vreugdes en hartseer met hulle te deel. Wanneer iemand luister, voel jy en jou pyn erken.

In baie gevalle woon mense alleen of vêr van familie en vriende af. Hulle deel vreugdes en hartseer deur elektroniese boodskappe of plasings op sosiale media. Wanneer iemand reageer, voel hulle erken. Wanneer mense egter nie reageer nie, laat die situasie hulle selfs meer alleen voel.

Luister na iemand sonder onderbrekings.

Wanneer jy meer oor jouself deel, en iemand luister aandagtig en met belangstelling, het dit ‘n positiewe impak. Jy voel gehoor en gewaardeer. As ek ontsteld is en iemand luister na my sonder om my te onderbreek, help dit my om emosioneel te ontlaai en ‘n beter perspektief op my situasie te kry. Dit bou ook vertroue en laat my voel ek maak saak. Selfs om net rustig na iemand te luister, kan ‘n waardevolle geskenk wees.

Wanneer geleenthede opduik om geskenke te gee, moet ons die doelwit wat ons daarmee wil bereik, onthou. Nie alle geskenke hoef fisiese items te wees wat in papier toegedraai is nie. Dit is wanneer ons van ons tyd of onsself saam met liefde uit ons harte gee, dat dit ‘n impak het.

Liefde groete

Emsia