Letters Home

Die wintermaande in Switserland is koud, lank en donker. Nuusberigte kleur die komende winter se prentjie selfs donkerder in vanweë Europa se afhanklikheid van Russiese energie en die afnemende reserwes.

Ek het egter geen beheer oor hierdie dinge nie en probeer eerder op die lig fokus. Deur die jare het die Switsers baie tradisies ontwikkel om lig en geselligheid gedurende die winter te skep. Ons maak ‘n punt daarvan om die lig en aktiwiteite wat energie skep, te soek.

Rabechilbi in Richterswil

In November vier die Switserse die Räbechilbi (raapfees). Ons het die grootste fees in Richterswil bygewoon. Inwoners het ontwerpe op die raapwande uitgekerf en hul balkonne en tuine met raaplanterns versier.

Aan die begin van die feesvieringe het ons glühwein en knoffelbrood geniet terwyl ons na die dorpsblaasorkes geluister het. Toe die organiseerders die dorp se ligte om 18h00 afskakel, het die raaplanterns die dorpie in ‘n wonderwêreld omskep. Die parade, waaraan die kinders ook met hul tuisgemaakte raaplanterns deelgeneem het, het ons asem weggeslaan.

Adventseisoen

Lucy Kersfeesliggies in Bahnhofstrasse

Die tradisie om “Lucy”-kersliggies in Bahnhofstrasse aan te skakel, skop die Adventseisoen in Zürich af. Op die laaste Donderdag in November kom baie mense bymekaar om te sien hoe hulle die 23 000 ligkristalle wat oor ’n kilometer versprei is, aanskakel. Sedert ons in Zürich woon, het ons hierdie geleentheid elke jaar bygewoon. Al die liggies, tesame met die vrolike atmosfeer, steek hoop en positiwiteit binne in my aan.

Kersmarkte en fondue

Die kersmarkte open op dieselfde aand as wat die kersliggies aangeskakel word. Daar is verskillende kersmarkte in Zurich, waarvan die grootste naby die Zürichmeer is. Sowat 100 markstalletjies vorm ‘n gesellige Kersdorpie teen die skouspelagtige agtergrond van die Operahuis.  Mense kuier om vure terwyl hulle glühwein drink en straatkos geniet.

Soos elke vorige jaar het ’n vriend vir Zander na ’n ysskaats verjaarsdagpartytjie die laaste Saterdag in November by die Dolder-opelug-ysskaatsbaan genooi. Dit is een van die grootstes in Europa, en hulle skaats om ‘n reuse Kersboom met pragtige liggies.

Ons het nou al ’n tradisie dat ek en Charl die Kersmark besoek terwyl ons vir Zander wag. Daarna gaan ons vir fondue na Chäsalp om Charl se verjaardag te vier. In die winter ontstaan tydelike houthutte vir mense om fondue en raclette te geniet. Kaas is deel van die Switserse kultuur.

Adventskrans

Die Adventskrans is ‘n belangrike deel van die Adventseisoen. Daar is ‘n verskeidenheid adventkranse te koop en baie geleenthede om jou eie te maak. Advenskranse en kerse is vol simboliek gekoppel aan die Kersseisoen.

Die krans, gemaak van verskeie immergroen plante, dui op voortdurende lewe. Die sirkel van die krans, wat geen begin of einde het nie, simboliseer die siel se onsterflikheid en die ewige lewe wat ons in Christus vind.

Elkeen van die vier kerse verteenwoordig die vier weke van Advent en het ‘n spesiale betekenis. Hulle simboliseer hoop, geloof, vreugde en vrede. Elke Sondag word een kers aangesteek. Hulle skyn helder ten spyte van die duisternis en herinner ons daaraan dat Jesus gekom het as die lig van die wêreld.

Lig in die duisternis

Ons ervaar almal iewers gedurende ons lewens duisternis en baie mense voel dat die donkerte in hul situasies en die wêreld hulle wil oorweldig. My wens vir die Kerstyd is dat ons sal bly soek na die lig in die donker. Verder wens ek ons kan lig aan ander bring sodat hulle geleenthede kan sien en elke dag hoop en positiwiteit kan vind ten spyte van die lewe se uitdagings.

Geseënde Kersseisoen vir jou! Mag dit ‘n tydperk vol lig wees.

Groete

Emsia

Dit is moeilik vir my kinders om te glo dat alledaagse items soos persoonlike rekenaars, selfone, videospeletjies en digitale polshorlosies eers in my leeftyd bekendgestel is.

Ek wonder watter huidige tegnologiese ontwikkelings verandering in my kinders se lewens sal bring.

Fassinerende tegnologies ondersteunde ontwikkelings het onlangs my pad gekruis.

Elektriese motors

In Switserland versnel die toename in elektriese voertuie teen ‘n hoë tempo. Tans is 26% van nuutgeregistreerde motors elektriese herlaaibare modelle. Die doelwit is om hierdie persentasie te verhoog tot 50% in 2025. Die regering se voorgestelde omgewingswetgewing om CO2 aansienlik te verminder, dryf hierdie doelwit.

Gevolglik sien ons al hoe meer Tesla-voertuie op die pad. Een van Charl se kollegas wat ‘n Tesla besit,  gebruik die opsie waar die voertuig self ry. Hy erken dat dit moeilik was om beheer oor te gee. Die geleentheid wat dit vir hom skep om op pad kantoor toe te kan werk, maak hierdie opsie egter die moeite werd.

Die jongste neiging is ook om voertuie te bruikhuur eerder as om dit te koop. Bruikhuur laat ‘n mens toe om ‘n splinternuwe model te bestuur wat deur die vervaardiger se waarborg gedek word. Dit skep ook die moontlikheid om in ‘n duurder, beter toegeruste voertuig te reis as wat jy andersins sou kon bekostig.

Gasvryheid industrie

’n Vriendin, Linda, het onlangs by die Zürich lughawe oornag om ’n vroeë aansluitingsvlug te haal. Sy het by die Alpine Garden – Capsule Hotel oorgebly. Die konsep het my verstom.

Gaste oornag in ‘n kapsule. Jou bed is vir jou privaatheid, maar die res van die pragtig versierde areas is vir gedeelde gebruik. Die badkamer het selfs ‘n jacuzzi. Hulle het alle prosesse geoutomatiseer, insluitend inklok, die ontsluiting van jou kapsule met ‘n kode en ontbyt.

Ons kan baie toekomstige veranderinge in die gasvryheidsbedryf verwag. Daar is ‘n baie groter fokus op outomatisering, sensitiwiteit vir omgewingsimpak en doeltreffendheid. Die Airbnb-konsep, wat in 2008 bekendgestel is, was reeds ‘n ander manier van dink. Ek vermoed ons kan baie meer veranderinge in hierdie ruimte verwag.

Cryptocurrency

Deesdae belê baie jong mense hul geld in cryptocurrency (crypto). Ons het eiendom, aandele of pensioenfondse as beleggingsgeleenthede gesien.

Crypto is ‘n digitale betaalstelsel wat nie op banke staatmaak om transaksies te verifieer nie. In plaas daarvan dat fisiese geld in die regte wêreld uitgeruil word, bestaan cryptocurrency-betalings bloot as digitale inskrywings tot ‘n aanlyn databasis wat spesifieke transaksies beskryf.

Bitcoin was die eerste gedesentraliseerde crypto-geldeenheid. Sedert Maart 2022 is meer as 9 000 ander crypto-geldeenhede in die mark. Crypto fluktueer baie en ek moet bieg dat my senuwees nie sterk genoeg is vir hierdie tipe beleggings nie.

Metaverse

Die Metaverse-konsep is een wat my regtig fassineer en ek het onlangs ’n voorbeeld daarvan te siene gekry.

Soos ek dit verstaan, is Metaverse ‘n gedeelde, aanlyn ruimte waar gebruikers met mekaar en rekenaargegenereerde voorwerpe en avatars interaksie het. Dit is ‘n virtuele wêreld wat langs die fisiese wêreld bestaan. Dit skep ‘n nuwe manier vir mense om die internet te gebruik en verander webinhoud van 2D na driedimensionele voorwerpe. Gebruikers sal ‘n visuele en fisiese ervaring hê deur virtuele realiteit-kopstukke te gebruik. Metaverse is dus ‘n plek waar virtuele 3D-wêrelde integreer.

Metaverse sal sy eie ekonomiese stelsel hê. Mense kan metaverse eiendom besit en ruimtes ontwerp op grond van kreatiwiteit en verbeelding. Die platform sal sy eie geldeenheid hê. In die Metaverse-wêreld sal die stelsel NFT’s gebruik as digitale voorstellings van tasbare items, soos kunswerke en ander tasbare bates. NFT’s sal die koop- en verkoopproses verbeter en bedrogrisiko verminder.

Ek en Zander het na ‘n uitstalling by die Zürich-lughawe gaan kyk, waar ons ‘n virtuele wêreld kon besoek en waar daar NFT’s uitgestal was.

Dit is vir my moeilik om my kop om hierdie futuristiese konsep te kry. Christo en Zander het graag rekenaarspeletjies soos Minecraft gespeel, waar spelers virtuele items bou vir hulle avatars se gebruik. Vir my is dit die naaste voorbeeld wat ek het om Metaverse te visualiseer.

Tegnologiese innovasie, net soos kuns, is ‘n produk van die menslike verbeelding en het ’n reuse impak op die samelewing. Al sukkel ek soms om by te bly met die tegnologie, fassineer die sosiale impak van hierdie veranderinge my geweldig.

Groete

Emsia

Zander moes onlangs ’n opstel oor ’n ervaring uit een van sy ouers se kinderdae skryf. Ek het vir hom van die eerste betekenisvolle verandering in my lewe vertel. Ek was vyf jaar oud toe ons hele dorp moes verhuis.

Groot nuus het aansienlike verandering gebring

Ek is gebore in ‘n klein myndorpie genaamd Sishen. My pa het by die Yskor-ysterertsmyn in die Kalahari gewerk. Die gemeenskap was klein, almal het mekaar geken, en die rooi mynhope was deel van ons agtergrond.

In die vroeë 70’s het almal wat by die myn gewerk het nuus ontvang wat die hele dorp se toekoms sou verander. Die Sishen-huise en gemeenskapsentrum was in ‘n hoë ysterertsryke gebied, en mense moes trek. Yskor sou ‘n nuwe myndorp genaamd Kathu in ‘n pragtige kameeldoringwoud ontwikkel. Kathu beteken “dorp onder die bome”. Die mooi omgewing, tesame met nuwe mynhuise, het dit aantreklik gemaak.

Ons het na Kathu verhuis ‘n jaar voor ek moes skool toe gaan. Die dorp was nog in ‘n vroeë stadium van ontwikkeling. Vir ons kinders was dit die paradys. Daar was hope rooi sand en slote waarin ons kon wegkruip. Na badtyd het ‘n laag sand in die bad agtergebly.

Ek het in 1976, Sub A toe gegaan. Die laerskool was reeds ingewy maar nog in aanbou. Ek onthou hoe ons kaalvoet op die rooi sandpaaie atletiek geoefen het. Die warm sand en die dorings van die kameeldoringbome het bykomende uitdagings geskep.

Yskor het Kathu van voor af ontwikkel

Ons het grootgeword in ‘n ontwikkelende dorp met baie nuwe dinge en plekke. Yskor het baie moeite gedoen om sportfasiliteite te ontwikkel. Daar is ‘n pragtige Olimpiese standaard swembad waar ons baie tyd spandeer het na skool en die lieflike tennisbane tussen die kameeldoringbome waar ons toernooie gehou het tydens ons vakansies.

Kathu spog steeds met een van Suid-Afrika se mooiste gholfbane. ‘n Deel daarvan lê binne die kameeldoringwoud op die rand van die woestyn en word beskou as een van die top 20 gholfbane in die land. Dit het ‘n ruim klubhuis met ‘n pragtige restaurant, waar jy die goud-oranje sonsondergang agter die bome kan aanskou terwyl jy plaaslike kwaliteit vleis geniet.

Die inwyding van elke plek was ‘n groot fees. Ek kan goed onthou toe Kathu sy eerste groot supermark, Checkers, gekry het. Tydens openingsweek het ons sakke vol Pick-a-Mix-sjokolade verslind. ’n Modevertoning het die eerste vroueboetiek geopen. Daar was ook twee ander klerewinkels, maar die meeste ma’s het naaldwerkvaardighede gehad en materiaal by Naald in ‘n Hooimied gekoop vir unieke skeppings.

Kathu vandag

Kathu het baie ontwikkel en verander en voel nie meer soos die dorp waarin ek grootgeword het nie. Nadat ek Kathu verlaat het, het Anglo American Group die Sishen-myn oorgekoop en transformasieprojekte geïmplementeer wat deur die verandering in Suid-Afrika gedryf is. Die oopgroef ysterertsmyn in Kathu is een van die grootstes ter wêreld en ‘n beduidende verskaffer van werk. Baie mense het na Kathu gestroom en die dorp het uit sy nate gebars. Intussen het ’n paar winkelsentrums verskyn met kettingwinkels en bekende franchises.

Ek was beïndruk om die Kathu se sonkragpark uit die lug te sien. Kathu Solar Park het op 30 Januarie 2019 begin om hernubare energie aan Suid-Afrika se nasionale netwerk te lewer deur middel van gekonsentreerde sonkrag tegnologie. Hulle vorm deel van die regering se Hernubare Energie Onafhanklike Kragprodusente-verkrygingsprogram wat werk, sosio-ekonomiese voordele en skoon krag lewer.

Ek gaan gereeld terug na my wortels toe

My ouers, Christo en Lenie Carstens het 56 jaar gelede hul lewe saam in Sishen begin en my ma bly steeds in die huis waarin ons grootgeword het.

Ek kuier graag by haar in Kathu en by my swaer en suster, Andre en Ansa van Zyl op hul plaas in die omgewing. Om die rooi Kalahari-sand tussen my tone te voel, en die son agter die kameeldoringbome te sien sak, gee my baie vreugde.

Tydens my besoeke kan ek ou skoolvriende sien en wonderlike herinneringe van gelukkige kinderjare tussen kameeldoringbome, rooi sand en ysterertsmynhope herroep.

Groete

Emsia

Mens maak soms die fout om te dink dat jou manier van doen die regte, die beste of die enigste manier is. In ‘n ander omgewing besef jy verskeie benaderings tot dieselfde situasie is moontlik en daag jou uit om jou perspektief te verbreed. Switserland het my op verskeie maniere hiermee gekonfronteer.

Nakoming van reëls bied vryheid

Een van die eerste dinge wat ek in Switserland opgemerk het, was hoe getrou mense die reëls nakom.  Burgers verseker ‘n ordelike naasbestaan ​​deur die verantwoordelikheid te neem om misstappe uit te wys. Zander en sy vriende het ‘n term daarvoor – die plaaslike inwoners “swiss” jou! Aanvanklik het dit stres veroorsaak, maar ek kon die positiewe impak op orde en veiligheid en die vryheid wat daaruit voortspruit, sien en verstaan.

Met my aankoms het ek opgemerk dat ek op openbare vervoer kan klim sonder ’n vooraf kontrole wat verseker dat ek ’n treinkaartjie het.  Mense volg die reëls en daar word aanvaar dat almal kaartjies het. Beamptes in gewone klere bevestig soms op ’n verrassingsbasis dat jy ’n kaartjie het en die boetes is hoog as jy die reëls oortree.

My jong volwasse seuns het dit vreemd gevind dat mense alkohol in die openbaar en op treine kon gebruik. Ek het dit ook opgemerk toe feesgangers tydens die Zurich straatparade met ‘n bier in die hand gestap het en hulle nie wangedra het nie.

In Switserland is militêre diens verpligtend vir jong Switserse mans. Ek was verbaas toe ek ‘n jong man geklee in sy militêre uniform ‘n bier op die trein sien drink. Ek het grootgeword toe militêre diensplig nog verpligtend was in Suid-Afrika en hierdie prentjie was in baie opsigte ‘n uitsondering op my verwysingsraamwerk.

Die naakte waarheid

Die Switsers, soos ander Europeërs, is baie meer gemaklik met naaktheid as waarmee ek grootgeword het. Mense sal maklik diskreet klere aantrek ná ‘n swem in die meer, en hulle is gemaklik om voor ander mense uit te trek en selfs sonder klere in openbare kleedkamers rond te loop.

Ons sauna ervaring

Spa en termiese baddens is baie gewilde winteraktiwiteite en een van ons winterpretontdekkings.

Ek en Charl het ons plaaslike swembad se pragtig en netjies ingerigte spa-fasiliteite beproef. Daar was ‘n voorgestelde volgorde vir die gebruik van die fasiliteite wat sauna en stoomkamers afwissel met yskoue baddens vir optimale gesondheidsvoordele.

Die sauna was eerste op die lys. Met die instap het ek opgemerk dat die mense binne, almal mans, geen swemklere aan het nie. Ek was ongemaklik, maar het besluit om stil in my hoek te sit en my oë op die deur te hou. Na ‘n rukkie het hulle albei uitgestap. Ek het aan hul lyftaal agtergekom hul gesprek met ‘n dame het iets met ons te doen het. In Switserse styl het sy die deur oopgemaak en ons ferm meegedeel dat swemdrag nie in die sauna toegelaat word nie.

Ek het ‘n bietjie verwerkingstyd nodig gehad. Ons het besluit om die reëls te volg, maar het in die stoomkamer ingegaan waar jy niks kon sien nie. Na ‘n paar minute het my moed my begewe en is ons huis toe. Ek het nog interne werk om te doen oor die onderwerp van naaktheid.

Ginekologiese besoek

Ná meer as twee jaar in Switserland het my gewete my herinner dat dit tyd is vir my jaarlikse ginekologiese besoek. Toe ek by die spreekkamer instap, het beide ek en die dokter besef dat haar Engels en my Duits ewe beperk is. My oë het vinnig deur die kamer gegaan om die aantrekhokkie met die pasiënte kamerjas te vind. Ek het met skok besef dat Switserse dokters voorstanders van doeltreffendheid is en met groter gemak met naaktheid is aantrekhokkies en kamerjassies onnodig.

Die situasie het my met die naakte waarheid gekonfronteer. Ek en die dokter het in ‘n mengsel van Engels, Duits en gebare deur die ondersoek gesukkel en was ewe verlig toe ek uitstap.

Geld sake

Zürich is een van die duurste stede ter wêreld en die pryse van alledaagse items was aanvanklik ‘n groot skok.

In Suid-Afrika is ons gewoond aan hoë inflasiekoerse, met gepaardgaande hoë rentekoerse. Daar is ten minste ‘n voordeel aan hoë rentekoerse as jy ‘n bietjie spaargeld in die bank het. In Switserland is inflasie en rentekoerse laag. Die konsep van negatiewe rente in Switserland was egter ‘n verrassing. As jou banksaldo ‘n sekere drempel bereik, betaal jy rente vir die voorreg om jou geld in ‘n Switserse bank te hou!

Belasting werk ook heel anders. Daar is drie vlakke van belasting. Switserse federale belastingwetgewing is eenvormig regdeur Switserland, maar elk van die 26 kantons het ‘n aparte kantonale belastingwet. Munisipaliteite hef hul belasting as ‘n veelvoud van kantonale belasting. Aangesien belastingwette en belastingkoerse aansienlik verskil tussen kantons en plaaslike munisipaliteite, speel die keuse van woonplek ‘n beduidende rol in belastingbeplanning.

Getroude paartjies moet ‘n gesamentlike Switserse belastingopgawe indien, en die owerhede slaan hulle gesamentlik aan. Ons is gewoond daaraan dat werkgewers maandeliks belasting van werknemers se salarisse aftrek en dit aan die belastinggaarder oorbetaal. In Switserland geld dit net vir expats.

Soos ‘n nuwe paar skoene

Hulle sê om in ‘n nuwe land te vestig, is soos om gewoond te raak aan ‘n nuwe paar skoene. Aanvanklik knyp hulle ‘n bietjie, maar jy hou van hoe hulle lyk, so jy gaan voort. Hoe langer jy hulle het, hoe gemakliker word hulle.

Groete

Emsia

Die boek van die lewe het verskillende hoofstukke. Anders as met ʼn storieboek weet ons nie hoeveel hoofstukke daar is nie en kan ons nie gaan kyk hoe die storie eindig nie.

As naïewe tiener het ek ʼn perfekte storielyn vir my eie lewensboek uitgedink. Ek het die plek, agtergrond en ander karakters in my storie gevisualiseer asook tydraamwerke vir belangrike gebeure in gedagte gehad. Met ʼn hele paar hoofstukke reeds afgehandel, kan ek nou net my kop skud en lag vir my eie naïwiteit. Ek het egter ook tot ʼn paar insigte en gevolgtrekkings gekom.

Ek het egter tot ʼn paar insigte en gevolgtrekkings gekom.

Ons is nie die skrywers van ons lewensboeke nie

Ek het vinnig besef dat ek net ‘n karakter in my lewensboek is, nie die skrywer nie.

Die storielyn bly dus selfs vir die hoofkarakter ‘n verrassing. In ‘n interessante verhaal is daar voortdurend opwindende gebeure en intriges om die hoofkarakter te help ontwikkel en vir die volgende hoofstukke voor te berei.

Tydens die storie kom en gaan ondersteunende karakters en neem verskillende rolle en karaktertipes aan. Sommige karakters verskyn in groot dele van die boek, maar ander verskyn slegs in enkele hoofstukke.

Elke boek is uniek en oorspronklik

Elke boek se storielyn en karakters is uniek en oorspronklik. Die Skrywer het die agtergrond, omstandighede, ander karakters en boodskap noukeurig beplan.

Elke hoofkarakter se ontwikkeling is teen sy eie tempo. Vir die karakterontwikkeling om plaas te vind, moet die hoofkarakter uitdagings oorkom, lesse leer en tot nuwe insigte kom. Soms is verskeie uitdagings en situasies nodig voordat die hoofkarakter die vereiste lewenslesse leer.

Ons speel verskillende karakters in verskillende boeke

Ons is die hoofkarakter in ons eie lewensboek, maar speel ander rolle in ander mense se lewensboeke. Verskillende karaktertipes is nodig om die storie interessant te hou, die hoofkarakter te ontwikkel en spesifieke eienskappe van die hoofkarakter na vore te bring.

Soms verander die karaktertipe van individue soos die boek vorder. Vertrouelinge kan in antagoniste verander wanneer ‘n vertrouensbreuk plaasvind. Ek is sommige mense se katalisator vir groei en het die antagonis (vark in die verhaal) rol in ‘n paar ander stories.

Die hoofstukke is kort

Hoofstukke vol uitdagings voel soms asof dit vir ewig gaan aanhou. Ek besef nou dat ‘n lewensboek se hoofstukke kort is. Soms dwing omstandighede die hoofkarakter in ‘n nuwe hoofstuk in en ander kere word ‘n besluit geneem om te verander.

Die boeklengte is onseker. Die hoofkarakter moet dus die geleenthede benut en die meeste van die rol in elke hoofstuk maak. Ervaring en lesse geleer, moet in die volgende hoofstukke gebruik word.

Ander mense se lewensverhale is waardevolle hulpmiddels

Die Skrywer van my lewensboek verskaf vir my baie antwoorde op my vrae en nuwe perspektiewe deur mense se stories. Boonop motiveer dit my en help dit my om my rol in my storie beter te verstaan.

“I can see clearly now”

Oor die jare het ek baie antwoorde en wysheid in Dr James W Dyer se boeke gevind. Sy memoires, wat laat in sy lewe gepubliseer is, het my denke oor my lewe en gebeure beïnvloed. In sy memoires het hy gebeure en kruispaaie in sy lewe vanuit ‘n 84-jarige perspektief gedeel. Hy het tot die volgende gevolgtrekking gekom,

“I wasn’t aware of all of the future implications that these early experiences were to offer me. Now, from a position of being able to see much more clearly, I know that every single encounter, every challenge, and every situation are all spectacular threads in the tapestry that represents and defines my life, and I am deeply grateful for all of it.”

Ons sal ook betekenis en insig in ons eie lewensverhale vind as ons vanuit ‘n huidige perspektief na die gebeure en die lesse wat ons daaruit geleer het, kyk. Op hierdie manier vind ons dalk antwoorde op al die hoekom-vrae.

Groete

Emsia

Om te laat gaan en die gepaardgaande verlies, is tans ʼn tema vir baie mense na aan my. Baie vriende het onlangs ʼn ouer, kind of huweliksmaat verloor. Koningin Elizabeth se afsterwe het dit vir ons almal benadruk.  Die proses van laat gaan besoek ons in verskillende gedaantes, gedurende ons lewens. Dit verg leeuemoed om elkeen van hulle in die oë te kyk.

Om mense te laat gaan

Mense kom in ons lewens vir ʼn rede, seisoen of leeftyd. Dit is gevolglik ʼn realiteit dat mense een of ander tyd sal gaan. Die diepte van die verlies hang af van die diepte van die verhouding.

Wanneer iemand sterf

Wanneer iemand vir wie ons lief is sterf, ervaar ons ʼn groot leemte. Daar is gewoonlik kosbare herinneringe, stories en aandenkings wat ons koester.  Ons laat hulle gaan met groot hartseer maar ook dankbaarheid vir die voorreg om ‘n pad met hulle te kon stap en hulle impak op ons. 

Ons probeer berusting vind in die aanvaarding dat dit deel van ons Skepper se tyd en plan is.

Wanneer mense kies om te gaan

Dit is egter baie moeilik wanneer mense vir wie jy lief is, kies om jou lewe te verlaat. Om hulle met grasie te laat gaan is ʼn liefdesdaad. Anders as met sterfte gaan hierdie verlies met verwerping en selfs skaamte gepaard. Dit is egter belangrik dat ons dit nie verpersoonlik nie, want gewoonlik het dit min met ons te doen.

Mense maak hierdie keuse om te gaan vir verskillende redes. Soms is die verhouding net nie ʼn prioriteit in hulle lewe nie, want hulle wil op `n ander pad of doelwit fokus.  Ander kere skyn die verhouding ʼn helder lig op hulle donker plekke wat hulle nog nie gereed is om te besoek nie.  In baie gevalle weet hulle iets wat ons nie weet nie; hulle ken hul beperkinge op daardie oomblik in tyd.

Wanneer kinders uit die huis uit gaan

My generasie is in die fase van ons lewens, waar ons kinders die nes verlaat. As ouers moet jy hulle toelaat om hulle eie keuses te maak en besluite te neem.  Aanvanklik hou jy jou foon by jou en is gereed vir enige krisissituasie. Die verhouding verander drasties en vir beide partye is daar verlies en aanpassing betrokke.

My 23-jarige seun, wat nou op sy eie voete staan, stuur onlangs vir my ‘n kort video waarin die kliniese sielkundige Jordan Peterson die volgende oor die rol van ‘n ma verduidelik,

“Die Freudiane het gesê die goeie Ma faal noodwendig. Dit beteken sy hou op om haar kinders teen die behoefte aan avontuur te isoleer. Die beste kunswerk wat ek hiervan gesien het, is Michaelangelo se Pieta. Dit is ‘n standbeeld van Maria en sy het Christus se volwasse liggaam op haar skoot, maar gebreek en gewond. Dit is die dapperheid van ‘n ma.

Sy laat toe dat dit gebeur, maar fasiliteer dit ook. Sy sê: “Ek verstaan die wêreld daar buite is gevaarlik. Jy kan dalk jou liggaam daar buite in die wêreld verloor, maar as jy hier by my bly, sal jy jou siel verloor.”

Op sy manier het my seun met die aanstuur van die video deernis gewys en erkenning gegee aan die konflik tussen ʼn ma se hart en verstand. Dit het my ook gehelp om op ʼn ander manier na die laat gaan van my jong volwasse kinders te kyk.

Om die bekende te laat gaan

Verandering is deel van groei.  Dit beteken by implikasie dat ons bekende moet laat gaan, die verlies aanvaar en die gerusstelling van sekerheid moet opgee.  Ons het dit baie prakties ervaar met ons verhuising na Switserland 3 jaar gelede.  Dit was baie moeilik om ons huis waarin ons die kinders groot gemaak het, die skool, kerk, vriende, Tafelberg en die wynlande te groet en te laat gaan.

In ʼn nuwe land het ons baie leefstyl veranderinge moes maak en moet ook ʼn nuwe taal leer. Ek hanteer die verlies aan ʼn bekende omgewing, op dieselfde wyse as met mense.  Ek onthou en vier dit wat goed en lekker was en is baie dankbaar vir die voorreg om dit in my lewe te kon gehad het.  Om dit makliker te maak, herinner ek myself gereeld daaraan dat verandering deel van groei is en dat aanpasbaarheid my sterkter maak. ʼn Lewensboek bestaan tog uit verskillende hoofstukke.

Om deel van jou identiteit te laat gaan

Soms ontstaan situasies wat veroorsaak dat dit jy dit waaraan jy jou eie waarde en identiteit heg, moet laat gaan. Ek het eers nadat ek ophou werk het, besef in watter mate ek my identiteit van my beroep laat afhang het.  Daar is baie interne en eksterne faktore wat ons eie identiteitsvorming beïnvloed soos die samelewing, familie, geliefdes, etnisiteit, ras, kultuur, ligging, geleenthede, media, belangstellings, voorkoms, selfuitdrukking en lewenservarings. 

Ouderdom gee ons baie ervaring in die kuns van laat gaan

Soos wat tyd verloop, hoe beter verstaan ek dat ouderdom ons baie ervaring gee in die kuns van laat gaan.  Ons moet heel gereeld dinge en mense wat vir ons lief en kosbaar is, laat gaan.  Oor tyd moet ons die voordele en voorregte wat gesondheid en beweeglikheid meebring, laat gaan. 

Om met grasie te laat gaan is voorwaar ʼn kuns.  Die ingesteldheid waarmee ons dit doen is die groot uitdaging en toets. Ek het baie respek vir diegene wat dit regkry om met waardigheid oud te word.  Koningin Elizabeth was vir my een van daardie mense.

Groete

Emsia

Die Switserse somer is kort en mense vier die seisoen op verskeie maniere. Malvas, rose en petunias kleur die balkonne in. Die dae is lank en die mense lag en gesels lekker met ‘n glas wyn terwyl straatmusikante bydra om ‘n feestelike atmosfeer te skep. Daar is baie geleenthede vir inwoners en toeriste om die somer te geniet.

Somerpret vir die kinders

Wanneer die skole vir die somervakansie sluit, word die swembaddens en strandgebiede langs die meer die kinders se kuierplekke. Die swemplekke het glybane en duikplanke. Zürich stel ‘n vakansiekaart beskikbaar wat kinders toelaat om alle openbare vervoer en swemplekke gratis te benut. Kinders het gevolglike ‘n genotvolle tyd saam met hul maats.

Switserse nasionale dag

Op 1 Augustus vier die Switsers hulle nasionale dag. In Zürich paradeer Switsers in tradisionele klere na ’n markplein waar hulle gesellig verkeer en Switserse kos geniet.

In die aand vier inwoners in elke munisipale gebied die dag met tradisionele kos, musiek en vuurwerke. Zander het veral die Bratwurst wat op stokke oor ‘n groot oop vuur gerooster is, geniet.

Straatparade

Ek het Charl oortuig om saam met my die Zurich Street Parade by te woon. Almal het met kreatiewe uitrustings deur die strate geparadeer terwyl harde techno musiek vanaf verskeie verhoë verskaf is. Ek het ’n heel ander kant van die baie wetsgehoorsame en stil-en-op-hulle-plek Switserse gesien.

Die kleurvolheid het tot die vrolikheid bygedra. Dit was nie eers vir my nodig om paparazzi-foto’s te neem nie, want mense het hulself net spontaan voor my kom aanbied vir foto’s.

Waterpret in Zürich se meer en Limmatrivier

In die somer baljaar almal in Zürich se Limmatrivier en meer. Daar is oral bote, seiljagte, trapbote en mense wat SUP (Stand Up Paddling) doen.

Zander wou ook SUP doen, maar ʼn volwassene moes hom vergesel. Ek was daardie volwassene!  Die bote op die meer het golwe veroorsaak wat my ʼn paar maal van my SUP bord af laat val het.

ʼn Gewilde en prettige someraktiwiteit is om in ʼn opblaasboot of -ring in die rivier af te dryf.  Ek en Zander het die omgewing en stroomversnellings baie geniet.

Ek en Charl het aan die Limmat Schwimmen deelgeneem.  Ons het saam met duisende ander deelnemers aan ons opblaas eendjie vasgeklou, terwyl Zürich se geboue verbykom.

Buitelug musiek, teater en flieks

Die somerweer en lang aande skep geleentheid om musiek, teater en flieks in die buitelug te geniet.

Die Zürich Openair is die gewildste en grootste opelug musiekfees in Zürich en inspireer duisende elektro-, rock- en pop-aanhangers.

Zürcher Teater Spektakel, aan die oewer van die Zürichmeer, bied vermaak aan teaterliefhebbers. Die sonsondergange oor die Zürichmeer skep ‘n romantiese agtergrond terwyl mense verskeidenheid vermaak geniet.

Buitelug fliek op ‘n groot skerm is gewild. Mense kan ‘n lokettreffer, kuns of klassieke fliek kyk terwyl hulle piekniek onder die sterre hou. Dit is die moderne weergawe van inry teaters.

Ons eerste post-Covid-somer in Zürich was ‘n aangename ervaring. Die dae word kouer en die blare begin verkleur, maar ons gaan die kouer seisoene tevrede binne.

Groete

Emsia

Ek is mal oor kuiergaste. Dit skep ‘n lekker energie in ons huis en bied aan my die geleentheid om iemand vir wie ek omgee te bederf. In Suid Afrika was ons jaarlikse familiekuier my hoogtepunt. Deur die jaar het ek uitstappie idees versamel en lank voor die tyd die etes en aktiwiteite beplan.

Ek het ʼn dowe oor gedraai toe Charl rebelleer teen die ekstra matrasse en beddegoed tydens ons verhuising Switserland toe.  Al is ons woonstel klein, wou ek seker maak daar is voldoende slaapplek vir almal wat wil kom kuier.

My kinders se eerste kuier

Gelukkig kon my kinders, ses maande na ons verhuising, in Desember 2019 kom kuier. Die tyd saam was vrolik en gesellig. 

Die eerste sneeu was beslis ʼn onthou-oomblik en ons het kinderlik opgewonde die vlokkies op ons tonge gevang.  Ons het die Switserse tradisie van fondue gedeel, maar ook pannekoek gebak soos wat ons tradisioneel reëndae in Suid Afrika vier.

Na hulle besoek het ek vele uitstappie en maaltyd idees versamel, maar het niemand gehad om dit mee te deel nie. ʼn Mooi landskap, ou gebou of nuwe ervaring is net baie lekkerder as jy saam met ʼn bekende kan waardeer.

Sielsvriende

My vreugde was groot toe Vanessa laat weet sy kom Zürich toe vir ʼn konferensie.  Vele onthou-oomblikke het deur my gedagtes geflits. Ek het gedink aan ons spesiale lag en gesels oomblikke as jong vrouens in die kantoor wat ons 20 jaar gelede gedeel het. 

Sy het my ondersteun en vir ʼn bederf-dag na die Mangwanani spa toe gevat toe die drake in my persoonlike lewe vlamme blaas. Gedurende 2007 het ek in stilte saam met haar gesit en bid terwyl dokters in die middel van beurtkrag in Suid Afrika probeer het om haar man se breingewas te verwyder.

Ek en Vanessa woon in Europa met ons harte en familie steeds in Suid-Afrika. Ons redes vir die situasie is oor die algemeen dieselfde. Korporatiewe poste vir ons generasie in Suid-Afrika is besig om te kwyn. Ons verstaan en het deernis vir mekaar se leefstylaanpassings.

As gevolg van Covid moes sy haar eerste jaar in Amsterdam alleen in ‘n woonstel deurbring. Dit was haar omstandighede toe sy ‘n nuwe afdeling by ‘n groot firma moes stig. Ek het nuwe respek vir haar dapperheid gekry.

’n Europese hittegolf het saam met Vanessa opgedaag. Sonder enige lugversorging in Switserland het almal gely. Na een poging om uit te gaan, het ons besluit om ons woonstel so donker as moontlik te hou en ons vreugdes en uitdagings oor ‘n glas koue witwyn by die huis gedeel.

Welgemoed vriende

Persoonlike en professionele redes het Martin en Marna na Europa gebring. Hul dogter Danielle het haar musiekstudies in België en Nederland voltooi. Die uitvoering vir haar meestersgraad was in die Zuid Afrika-huis in Amsterdam. Dit het bestaan uit Suid-Afrikaanse wyn, kos, musiek en poësie.

Martin moes vir werk Zürich toe kom en ek en Marna het gekuier.  Ons het die promenade om Zürich meer platgestap en Flammeküche geëet terwyl die swane om ons swem.  Ons het die House of Lindt in Schokolandeplatz besoek en dit was die ideale plek vir haar familie tuis se geskenkies. Ons kuier is afgesluit met ʼn besoek aan Switserland se Rosestad, Rapperswil. Ons het die hele lengte van die meer terug op ʼn boot gevaar en gekyk hoe almal in die water speel.

Martin moes vir werk Zürich toe kom en ek en Marna het gekuier.  Ons het die promenade om Zürich meer plat gestap en Flammeküche geëet terwyl die swane om ons swem.  Die House of Lindt in Schokoladeplatz was ‘n heerlike besoek en die ideale plek vir Marna se familie tuis se geskenkies.  Ons kuier is afgesluit met ʼn besoek aan Switserland se Rosestad, Rapperswil.  Ons het die hele lengte van die meer terug op ʼn boot gevaar en gekyk hoe almal in die water speel.

Kort voor hulle Europese besoek, het Martin ʼn onverwagse werksaanbod vanuit Dubai gekry.  Hulle moes gevolglik hulle besoek verkort en begin voorberei op die aanpassing in ʼn nuwe land.  Ons het ons laaste ete saam langs die meer geniet. Tydens ons ete het daar ʼn storm opgekom en op pad kar toe het die sluise van die hemel oopgegaan.  Ons was deurwekend nat.  Die ontvangspersoon by hulle hotel kon sy lag nie onderdruk, toe hy hulle sien nie!

Al hoe meer vriende verhuis oorsee

Al hoe meer van ons vriende verhuis na die buiteland. Almal moet aanpas in ʼn nuwe land, kultuur en omstandighede, terwyl hulle verlang en bid vir familie en vriende tuis.  Die ontdek en verken is opwindend; die verlang en gemis broos en seer. Ons het ooreengekom om mekaar se familie in die buiteland te wees.

Ek sluit af met die woorde uit  ʼn Antjie Krog gedig wat Danielle ook in haar konsert gebruik het: 

En al is jy nie by my nie
Word dit nou by jou ook aand
Met kinders in die koel strate
Met water wat geluidloos spoel oor die kweek
Met voëls wat hulself opvou in die bome

En al is jy nie by my nie, 
Is ek bewys van ons verbintenis 
Soos van blomme wat bloei in die skemer
 Ek hoor jou vanaand soos ʼn ver-af trein. 

- Antjie Krog

Groete

Emsia