Jaar 2020 - Letters Home

As jy die gevreesde oproep ontvang

12/09/2021 emsia.kruger

Op 13 September 2020 het ons daardie oproep gekry wat almal gevrees het. Dit was die oproep om ons in te lig dat Justin, ons nefie en Candice se broer, se lewe hier op aarde, op die ouderdom van vyf-en-twintig geëindig het. Hy sou op die 14de ‘n nuwe werk begin het. Justin en Candice is soos ons eie kinders. Charl het elke week met Justin gesels om sy vreugdes en sy laste te deel.

Die kaarte wat die lewe aan ons uitdeel

Ons het nie ‘n keuse oor die kaarte wat die lewe aan ons uitgedeel het nie. Al waaroor ons beheer het, is hoe ons ons hand van kaarte speel. Justin het ‘n onmoontlike hand van kaarte gekry en het in sy kort lewe baie uitdagings in die gesig gestaar. Hy en Candice het op laerskool hul pa aan Motorneuronsiekte verloor. Hy het egter altyd elke lewensuitdaging met hoop en nuwe moed aangepak. Sy deursettingsvermoë was inspirerend.

Justin was ‘n aantreklike en lang jong man met ‘n pragtige glimlag wat hy saam met hom gedra het, ten spyte van die lewe se uitdagings. Hy het altyd probeer om die lewe vir ander beter te maak en was liefdevol en beskermend teenoor Candice. Hy het die meeste van sy tyd in die gimnasium deurgebring en sy gimnasiumvriende was soos familie. Die Covid-19-inperking het hom van sy tyd in die gimnasium ontneem, wat sy gesonde ontsnapping en manier van sosialisering was.

Ons het herinneringe gedeel

Ons het ‘n Zoom-herinneringsessie vir Justin gehad weens Covid-beperkings. Familie en vriende wêreldwyd het die geleentheid gehad om herinneringe te deel. Dit was die eerste keer dat die Goosen-gesin in ‘n baie lang tyd saam was, en dit was so goed om mekaar te sien. Dit het amper gevoel of ons almal gemaklik in een groot sitkamer sit en oor Justin praat. Die eerlikheid van sommige van die stories het ons deur ons trane laat lag.

Vriende se woorde

Dit was ŉ voorreg om met die besonderse vriende in Justin se lewe te ontmoet. Hulle het die mooiste foto’s, stories en woorde gedeel. Sy meisie Trish, het tydens die sessie ‘n roerende brief voorgelees oor die impak van sy lewe en liefde op haar.

ŉ Vriendin uit hulle Polekwane kinderdae, het die volgende gedeel:

“I remember how Justin, Candice and I sat on the trampoline and ate sweet chilli chips. This afternoon I went to buy a pack of sweet chilli chips at our South African shop. I ate everything by myself. We spent so much time together as children. I cried like a baby when we moved to Australia! They were like my brother and sister xxx.”

Ander jeugvriende het kosbare verjaarsdagpartytjie-foto’s saam met die volgende boodskap gestuur:

“Thank you for the lovely session today. It was very emotional but also assured us that Justin is in God’s hands. We ask for you and uncle Charl to please stay strong for the sake of Candice and God bless your family. In our language, we say, “ A robale ka Kagiso” which means “May he Rest In Peace” From the Mokgoadi Family.

Dit was merkwaardig hoe sy vriende van kleins af verteenwoordigend was van al die verskillende kulture in ons land. Dit was wonderlik om te weet dat almal se liefde vir Justin ‘n gemene deler is en dit het my ongelooflike hoop gegee vir ‘n toekoms in ons pragtige land.

Ons laaste groet

Ek en Zander het die laaste aand voor ons Switserland toe gevlieg het in Justin se woonstel geslaap en die voorreg gehad om sy pragtige meisie, Trish, te ontmoet. Justin het vir my en Zander gehelp om by die lughawe uit te kom. Hy was dus die laaste persoon wat ek voor ons vlug in Suid-Afrika gegroet het. Min het ek geweet dit was die laaste keer dat ek hom sou sien.

Wanneer ons met die dood gekonfronteer word, dwing dit ons om weer te dink oor die lewe en hoe ons ons kosbare tyd gebruik. Die ervaring het my herinner aan ons impak op die wêreld en hoe ander ons sal onthou.

Groete

Emsia

Zug verras ons met kersies en ‘n scooter

17/06/2021 emsia.kruger

Groot was my vreugde toe ek kersies in die Switserse winkels begin sien. Ek vind uit dat Zug, wat naby aan ons geleë is, bekend staan as ŉ kersiestad. Kersies is meer as 1800 jaar gelede deur die Romeine in Switserland gevestig. Daar word al die afgelope 400 jaar, jaarliks ŉ kersiemark in Zug gehou. Zug is ook bekend vir sy kersietert en sy kersiebrandewyn (Kirsch).

Ons uitstappie na Zug het ons verwagtinge oortref. By die mark was daar baie soorte kersies, ander rooi vrugte en verwante produkte. Ons het met ‘n hele boks vol soet kersies en kersiekonfyt weggestap.

Kersies herroep kosbare herinneringe

Helderrooi, sonryp kersies verlei my. Ek is mal oor hul vorm, kleur en tekstuur en die smaak is hemels. In Suid-Afrika het hul skaarsheid bygedra tot die aanloklikheid. Ek het kosbare herinneringe gehad aan die pluk van kersies in Ceres saam met die familie tydens ‘n Kersvakansie. Ons is huis toe met moeë kinders en sakke vol kersies.

Kersies was daardie jaar se Kersete-tema. Met almal se kreatiewe voorstelle het al die disse op die Kersspyskaart kersies bevat. Daar was kersiekonfyt by die potbrood, ‘n kersie-en-brandewynsous by die steak en ‘n vrugteslaai met kersies. Die ete is afgerond met ‘n sneeuwit pavlova met helderrooi kersies as nagereg. Na Kersfees is ons almal vir ‘n jaar van kersies genees!

Baie buitelanders woon in Zug

Zug is ‘n pragtige dorpie langs ‘n turkoois meer. In Switserland het elke kanton sy eie belastingkoerse. Zug is die kanton met die laagste belastingkoers. Dit is dus gewild onder buitelanders en het ‘n internasionale skool. Zug het ’n Switserse atmosfeer, maar meer mense praat Engels as in die ander dorpe.

Zug, wat al 800 jaar bestaan, het ‘n pragtige ou stad met paaie uit klip en historiese geboue. Musikante met ‘n trekklavier voor ‘n restaurant het bygedra tot die atmosfeer. Hulle het hul gaste met musiek en drankies verwelkom. Ons het die dag met bier en pizza by ‘n Italiaanse restaurant langs die meer gevier. Uiteet in Switserland is ‘n luukse.

Zugersee verras vir Zander met ŉ scooter

Zander het voorbereid in sy swembroek gegaan. Met ons aankoms het ons op die rotse langs die meer gaan sit om al die eende en hul donsige baba eendjies dop te hou. Zander het die ysige water aangedurf en genoeg aangepas om te kon rondswem.

Die volgende oomblik sien hy iets wat hom opgewonde maak – ’n scooter wat net soos sy scooter gelyk het. Nadat hy ingeduik het, het hy die scooter, bedek met groen mos, langs die meer neergesit. Hy was van plan om die scooter skoon te maak en huis toe te neem.

Zug het baie meer opgelewer as waarvoor ons gehoop. Die pragtige dorp het al ons verwagting oortref.

Kersiegroete

Emsia

Pret in die golwende heuwels van Heidiland

10/06/2021 emsia.kruger

Verskillende tale, kulture en landskappe in Switserland bied ‘n verskeidenheid ervarings. Ons besoek aan die oostelike deel van Switserland was besonders. Die besoek het die bykomende voordeel gehad dat ons die naburige Oostenryk, Duitsland en Liechtenstein in een dag besoek het.

Appenzell

Groen golwende heuwels kenmerk die Appenzell-landskap. Ons kon ons voorstel hoe Heidi en Peter tussen die bokke lag. Ons het ‘n kabelkar gevat tot by Ebenalp, die noordelikste piek van die Appenzeller Alpe. Baie mense valskermsweef vanaf die top van die berg. Hulle het ons senuwees getoets met hul opgewonde en senuweeagtige gille toe hulle van die rand af gespring het om die 770m af te vlieg.

Ons eet soos Heidi kaas in ‘n houthuisie

Ons besoek aan die bekende Appenzeller-kaasfabriek was ‘n aangename ervaring. Ons was verstom deur die verskeidenheid kase wat gemaak is met verskeie kombinasies van gemengde kruie. Ons het onsself bederf met fondue en ‘n kaasbord vergesel van tuisgebakte brood en vrugteblatjang vir middagete. Die restaurant het soos ‘n Heidi-huisie in die berge gelyk, met alles van hout.

Ons het Appenzeller kruielikeur gekoop. Dit word steeds volgens ’n ou familieresep gemaak en bevat 42 soorte kruie.

Heidiland

Die Heidiland-streek het die Heidi-tema vir toerismedoeleindes benut met ‘n Heidi-huis in Maienfeld en Heidi-staproetes. Een van Switserland se bekende natuurlike warmwaterbronne, Bad Ragaz, is ook in die streek. Ons het die Tamina-fonteine besoek wat Bad Ragaz voed.

Die stoom van die warm water het ‘n mistieke atmosfeer geskep. Ons het betyds so klein gevoel toe ons lees dat mense hierdie fonteine al in 1240 ontdek het. Mense het ver gereis en tot tien dae lank in die water gesit met groot geloof in die genesende krag van die water. Die sketse van die baddens wat van klip gebou is, het my laat dink aan die baddens in die Bybelse tyd wat die siekes gereeld besoek het.

Oostenryk en Duitsland

Ons was baie naby aan die grens en kon nie die versoeking weerstaan om deur Oostenryk en Duitsland te ry nie. In Oostenryk het ons ‘n pragtige natuurreservaat verken. Die watervalle tussen die herfskleurige bome het ons asem weggeslaan.

In Duitsland het ons gaan inkopies doen. Baie items is baie goedkoper in Duitsland as in Switserland. Naweke oorstroom die Switsers die Duitse dorpe naby die grens. Hulle trek voordeel uit die laer pryse en die 19% BTW-vrystelling.

Lichtenstein

Op pad huis toe het ons Vaduz, Lichtenstein se hoofstad, besoek om na die kasteel te kyk. Dit is in die 12de eeu gebou en is die amptelike woning van die Prins van Liechtenstein. Lichtenstein is die sesde kleinste land ter wêreld en ‘n monargie.

Liechtenstein het ekonomies een van die hoogste BBP per capita ter wêreld. Dit het ‘n beduidende finansiële sektor in Vaduz. Terwyl ons by die kasteel gestaan het, het ‘n blink swart motor deur die hekke gery en ons verbeelding aan die raai gehou.

Dit is ‘n groot voorreg om Switserland beter te leer ken. Ons gebruik ons geleentheid om die verskillende dinge te ontdek wat elke area en elke seisoen bied. Ek deel in ‘n vorige brief meer oor ons ervaring van die Franse en Italiaanse dele van Switserland in die somer.

Groete

Emsia

Switserland se Franse en Italiaanse streke

07/06/2021 emsia.kruger

Nadat ons ‘n paar waarskuwingsligte by ons almal sien brand het na ‘n uitdagende jaar, het ons besef dat ons ‘n doeltreffende pitstop-vakansie nodig het ondanks maskers, reëls en verblyf- en vervoerkansellasies wat ingestroom het weens Covid-19-beperkings.

Ons het die geleentheid gehad om die verskillende streke van Switserland te verken en te ervaar. Zürich, waar ons woon, is in die oostelike Duitssprekende streek. Ons wou die Wes-Franse kantons en die Suid-Italiaanse kanton Switserland sien en besoek. Elke area het sy skoonheid en bekoring.

Die Franse streek van Switserland

Die Franse deel van Switserland staan bekend as Romandy. Valais, Vaud en Geneva is drie van die grootste wynproduserende streke in Switserland. Die groen wingerde langs die oewer van die blou waters van die Genèvemeer skep ‘n pragtige prentjie. Ons het baie ooreenkomste tussen die Franse en Suid-Afrikaners ervaar, soos passie en sterk wil. Charl werk saam met die Franse. Hy sê al kan hy nie hul taal verstaan nie, is daar iets in hul wese wat hy mee kan identifiseer.

Ons het in die Rhônevallei gebly. Die Rhône-gletser het hierdie vallei gevorm, maar het weens klimaatsverandering gesmelt. Die Rhônerivier is ‘n melkerige groen kleur, en die wingerde is in rye wat hoog op die berg strek. Ons het een oggend oor ‘n brug gestap wat oor ‘n 950m hoë rotsskeur gebou is. Ons het op ‘n staproete tussen die wingerde af na ‘n Middeleeuse dorpie gestap en yskoue appelsap as ‘n verversing in die hitte geniet.

Die Italiaanse streek van Switserland

Ticino is die Italiaanssprekende streek in die suide van Switserland. Die naburige Italië het die argitektuur, kos en kultuur geïnspireer. In Bellinzona, die hoofstad van Ticino, het ons pragtige Middeleeuse kastele besoek. Ons het in Lugano gebly, wat ‘n vakansiedorp-atmosfeer het. Dit is reg langs ‘n blougroen gletsermeer met ‘n lieflike waterfront-promenade.

Ons het in die meer geswem, trapbote gehuur en op Zander se versoek probeer Stand Up Paddling (SUP) doen. Ons het die berg met die kabelbaan opgeklim om die wêreld van bo af te sien. Op my aanbeveling het ons afgestap. Met die hitte en al die klagtes was dit duidelik dat ek nie in aanmerking kom vir die spanlid van die week-toekenning nie. Ek het gevolglik pizza en gelato roomys as ‘n vredeoffer voorgestel. Covid-19-beperkings het gelei tot minder toeriste en kort toue.

Como in Italië

Ons het ŉ kans gewaag in Covid tye en met die trein oor die grens gery na Como in Italië. ‘n Hittegolf het saam met ons in Italië arriveer. Die Italianers is passievolle en gasvrye mense wat die mooi en lekker dinge in die lewe geniet en waardeer. Ek kon nie ophou kyk na al die mooi ou geboue en villas met kleurvolle en goedversorgde tuine nie. Hulle is deur die rykes in die Romeinse tyd gebou en dien deesdae as toeristeverblyf.

Vroegaand as die son begin sak en die lug koeler word, kom almal uit hulle leefareas met die mooiste klere en geure. Die meisies is pragtig in hulle kleurvolle en vroulike rokke en rooi lippe. Die jong mans vertoon hulle mooi bruingebrande en geoefende lywe in hulle wit katoenhempde. Hulle kuier gesellig tot laataand met mooi musiek verskaf deur straatmusikante. Vroegoggend hang die reuk van varsgemaalde koffie by al die straatkafeetjies en die mossies staan astrant nader vir hulle daaglikse brood.

My vergelyking tussen Switserland en Italie

Op pad terug huis toe het ek probeer om die verskil in ervaring tussen Switserland en Italië uit te klaar. Switserland is soos daardie baie georganiseerde gesinne of vriende wat jy besoek. Alles is ordelik en gestruktureerd. Die tuin word goed onderhou, en die meubels is duursaam. Etenstye is op ‘n vasgestelde tyd. Die etes is gesond en gebalanseerd.

Italië is soos spontane familie of vriende. Daar is baie vryheid om te kom en gaan soos jy wil. Die huis is vol kunswerke en detail. Die besoek is vermaaklik, en etes word gemaak met beskikbare bestanddele wanneer almal honger is.

Die een besoek is nie noodwendig beter as die ander nie. Dit is net anders.

Ciao

Emsia

Grootword in ‘n ander land

31/05/2021 emsia.kruger

Die skooljaar in Europa kom tot ŉ einde en mense begin opgewonde raak oor die somervakansie. Hierdie tyd van die jaar is daar ŉ groot groep mense wat afskeid van vriende moet neem en vir ŉ nuwe begin in ŉ ander land voorberei.

Aanpassing in ‘n nuwe skool en land

Zander se internasionale skool ervaring het Augustus 2019 begin. Sy aanpassing was goed. Hy het oulike vriende afkomstig van reg oor die wêreld en hulle pas saam aan in ŉ nuwe land. Alhoewel ons die avontuur geniet, het ons steeds baie uitdagings. Die taal en kultuur van ŉ ander land veroorsaak dat ons baie dinge nie verstaan nie. Die lang donker winters en die gemis van familie en vriende is moeilik. Covid-19 het beslis ook sy bydrae gelewer ten opsigte van die lysie van uitdagings.

Die realiteit van ŉ internasionale skool soos die Inter-Community School (ICS) Zürich, is dat mense konstant kom en gaan. Die meeste gesinne by die skool woon gemiddeld drie jaar in ŉ land en beweeg dan weer aan na ŉ volgende land. Verandering en aanpassing is gevolglik deel van hulle lewe. ŉ Reaksie op my semi Afrikaanse afskeidsbriefie, is ‘n goeie voorbeeld van so ‘n situasie.

‘n Hollandse ma se reaksie op my afskeidsbrief

Thank you for the note. We are not returning home. Almost 22 years ago, we left the Netherland (NL) and hardly ever went back. We were always joking that we went back only for weddings and funerals. Of course, the kids are Dutch but never lived in NL and see Switzerland as their home. Out of 22 years abroad, we lived 11 years in Switzerland (in 3 entries). When living in Dubai or Germany, we went to Switzerland for home leave. So there are mixed emotions in the family.

It will be good for the kids to live in their ‘native’ country for some years. It’s a good career opportunity for my husband, but we’re not all happy to be moving to the NL. My son just doesn’t want to go. His first reaction was that he is going to try and find another family to live with. He got some offers! It is funny to read and understand Afrikaans!

Al die tale

ICS Parent Association Facebook group profile picture

Die internasionale skool het baie prosesse in plek om hierdie ouers en kinders wat kom en gaan te help om die verandering te hanteer. Baie van die kinders wat by die skool aankom kan nie eers behoorlik Engels praat nie. Daar is spesifieke Engelse onderwysers om hulle te help. Die kinders moet Duits as tweede taal leer en vanaf graad 6 ook Frans of Spaans. Zander vorder goed met die Duits, maar vind die Spaanse baie uitdagend. Na-ure moet hy nog daaraan werk om sy Afrikaans ook in stand te hou.

Third Culture Kids

As gevolg van globalisering is daar ŉ hele groep kinders wat grootword in ander lande as waarin hulle gebore is. Daar word na hierdie kinders as “Third Culture Kids (TCK)” verwys. Hierdie kinders leer nie die kultuur van hulle ouers se geboorteland nie, maar omdat hulle rondskuif leer hulle ook nie die kultuur van die land waar hulle leef nie. Hulle leer die gemengde kultuur van die kinders en families van die internasionale skool waar hulle skoolgaan. Dit is die rede waarom dit ŉ Derde Kultuur genoem word.

Die voordeel van die situasie vir die kinders is dat hulle baie aanpasbaar is en baie kontakte en kennis van verskillende lande en kulture het. Die nadeel van die situasie vir die kinders is dat hulle sukkel met identiteit. Kultuur is krities vir die ontwikkeling van jou identiteit en om behoorlik die vrae te antwoord van “Wie is ek” en “Waar kom ek vandaan?”

Verandering is deel van die lewe

Verandering is deel van die ritme en aard van lewe. Dit is gevolglik belangrik dat ons verandering in ŉ positiewe lig sien en dit sonder vrees in ons lewe integreer. Verandering help ons om van nuwe dinge bewus te word, nuwe vaardighede aan te leer en in die proses ons self beter te leer ken.

Groete

Emsia

Fotografie as leermeester van waarneming

19/04/2021 emsia.kruger

My lewe deur het ek gedurig iets gehad om te doen. Ek kan egter nou fokus op aktiwiteite wat ek wil eerder as moet doen. Ek het altyd geglo dat inisiatiewe ‘n uitkoms moet hê, ‘n doel moet dien, of iets of iemand anders moet bevoordeel. Vir die heel eerste keer doen ek dinge net omdat ek dit geniet. Ek leer om dit anders te sien!

Om foto’s te neem was nog altyd ‘n aktiwiteit wat ek geniet het en dit het ‘n doel. Nou het ek fotografie ontdek. Fotografie is die woord wat ek gebruik wanneer ek foto’s neem net vir die pret. Ek het selfs aan ‘n aanlyn foto-uitdagingskompetisie (GuruShots) deelgeneem en baie geleer toe my foto’s aan spesifieke kriteria moes voldoen. Ek het baie idees en inspirasie by ander fotograwe gekry. Fotografie het ook ‘n leermeester van baie waardevolle lewenslesse geword.

Fokus

In een uitdaging moes ons met die fokus eksperimenteer. As jy op een deel van ‘n prent fokus, raak die ander dele van die prent uit fokus en vervaag. Ná die eerste somerreën het die veldblomme welig om ons gegroei. Dit was moeilik om te besluit waar ek wou fokus, want daar was soveel mooi dele om van te kies. Dit is soms moeilik om te kies, maar ons moet fokus waarop ons wil laat uitstaan en aanvaar die res is deel van die agtergrond.

Kleur

Baie van die uitdagings gaan oor kleur. Kleure soos oranje, rooi en geel is wonderlik, want daar is baie opsies met helderkleurige items. Die swart en bruin uitdagings was uitdagend, want dit is nie die tipe kleure waarop ek gewoonlik fokus nie. Toe die onderwerp bruin was, het ek na items soos hout, leer, sjokolade en grond gekyk. Die merke en vlekke van hout wat oor die jare ontstaan het, het die kontras in kleur geskep en die item en die foto iets besonders gemaak.

Skaduwees

Ek was verras deur die uitdaging wat op skaduwees gefokus het. Ek probeer gewoonlik om my foto’s te neem gedurende tye van die dag wanneer die lig sag is, daar wolke in die lug is en daar geen skaduwees is nie. Die konsep van skaduwees kan ‘n positiewe of ‘n negatiewe betekenis hê. Skaduwees speel ‘n belangrike rol in foto’s. Dit kan aandag vestig op of iets wegsteek. Dit dra by tot die drama, emosie of misterie van die prent.

Plekke

’n Foto-uitdaging wat my opgewonde gemaak het, was die een oor My Land. Suid-Afrika is so ‘n diverse land met die mooiste natuurskoon en mense. Die moeilikste deel was om net een foto te kies! Dit was heerlik om na die ander fotograwe se inskrywings te kyk. Dit was soos ‘n wêreldtoer, want almal kon net een prent kies wat hul land weergegee het.

Mense

Die uitdaging oor generasies het my nostalgies gemaak. Prente van ons mense is vir ons kosbaar, want elkeen vertel iets van die persoon, die oomblik of die situasie. ‘n Uitsonderlike foto laat ons liefde, emosie of humor sien en voel. Uitnemendheid lê in die vermoë om daardie oomblikke raak te sien en die vaardigheid te hê om dit vas te vang. Dit leer my om dieper te kyk.

Ek lees die volgende aanhaling oor fotografie wat dit mooi saamvat:

“To me, photography is an art of observation. It’s about finding something interesting in an ordinary place… I’ve found it has little to do with the things you see and everything to do with the way you see them.”
— Elliott Erwitt

Groete

Emsia

Toetse op die Switserse pad

08/03/2021 emsia.kruger

Charl het altyd daarvan gedroom om met ‘n kampeerwa deur Europa te ry. Met die verhuising na Switserland het die droom nader aan moontlikheid gekom. Daar was egter ’n paar hekkies wat hy moes oorkom sodat die kampeerwa-vakansie ’n werklikheid kon word.

’n Suid-Afrikaanse bestuurslisensie is slegs geldig vir die eerste jaar in Switserland. ‘n Bestuurstoets in Switserland binne die eerste jaar is dus nodig om ‘n Switserse bestuurslisensie te verwerf. Almal het aanbeveel dat ons bestuurslesse neem voordat ons die bestuurstoets in Duits aflê. As jy die bestuurstoets druip, moet jy heel voor begin en deur die leerlinglisensieproses gaan. Die proses behels dat jy ‘n noodhulpkursus moet slaag en klasse moet bywoon voordat jy die teorietoets kan skryf. Ek het besluit ek kom goed met die treine oor die weg, maar Charl het die uitdaging aanvaar.

Bestuurslesse

Charl is een van die versigtigste en wetsgehoorsame bestuurders wat ek ken. Ek kon nooit die negatiewe impak wat die bestuurslesse op Charl se bestuursvertroue sou hê, voorspel het nie. Die bestuurskool-instrukteur was streng en vinnig om aan die stuurwiel te gryp.

Hierdie hele bestuursles-ervaring het gemaak dat ek oom Schalk weer van voor af waardeer het. Oom Schalk het beide Jacques en Christo gehelp om hul rybewyse te kry. Ek het aanvanklik langs Jacques gesit terwyl hy leer bestuur het. Elke keer as ons by die huis kom, wou ek ‘n glas wyn hê. Ek het die hulp van oom Schalk ingeroep om ‘n potensiële alkoholprobleem te vermy. Ek het onlangs aan oom Schalk geskryf om te sê hoe baie ek sy deernis en omgee tydens sy lesse waardeer en dat sy bestuurslesse 10% van die prys van die Switserse lesse was.

Charl het natgesweet van elke laatmiddag se bestuursles gekom. Die kort somer is warm, en volgens regulasies word lugversorgers nie toegelaat nie. Al die sessies moes ook met ’n masker en plastiekhandskoene plaasvind. Die masker het ook sy bril opwasem.

Sommige verkeersreëls in Switserland is anders as in Suid-Afrika

Sommige verkeersreëls hier in Switserland is heelwat anders as in Suid-Afrika. Voetgangers het byvoorbeeld meeste van die tyd voorrang en voertuie is wetlik verplig om vir hulle te stop. As jy by ŉ treinoorgang wag, is jy verplig om jou motor af te skakel en uit rat uit te haal, ten einde koolstof uitlaatgasse te beperk. Die verskillende reëls, spoedbeperkings, nuwe onbekende paaie en regterkantbestuur het die hele bestuursituasie ŉ groter uitdaging gemaak as aanvanklik verwag.

Bestuurstoets

Al die geluk was aan Charl se kant toe hy ‘n verkeersbeampte kry wat ‘n paar jaar in Amerika gewerk het en goed Engels praat. Die beampte het hom baie gemaklik laat voel, en ‘n paar dinge het vroeg in die toets goed gegaan. Die vertrouensnaald het vinnig gestyg, en hy het die papiere gekry wat hom magtig om in Switserland te ry.

Ons het ŉ bottel Suid-Afrikaanse wyn ten duurste gekoop en gebêre vir die dag wat ons rede het om iets te vier. Oor ŉ glas yskoue Tokara Chardonnay kon Charl weer begin droom oor ŉ Europese vakansie in ŉ kampeerwa en ŉ lewe sonder Covid-19.

Groete

Emsia

Onsekerheid tot moontlikheid

23/02/2021 emsia.kruger

Die beplanner in my sukkel met onsekerheid. Verskeie planne in my lewe het nie uitgewerk nie. Ten spyte van die onsekerheid het die omstandighede wel interessante moontlikhede en geleenthede geskep. In meeste gevalle was die mislukking of uitdaging nodig om my perspektief en ook my optrede te verander.

Ek het reflekteer op tye in my lewe waar planne nie uitgewerk het nie en ek moes leer om geleenthede raak te sien.

Die eerste groot paniekaanval onthou-oomblik was my finale eksamen op Universiteit. Alles was in plek om die volgende jaar in Stellenbosch te begin werk, maar toe druip ek een van my hoofvakke! My pa was opgeroep om uit te help. Ten spyte van sy eie werksprobleme moes hy verlof insit en my terug neem Bloemfontein toe neem vir ŉ mondelinge eksamen. Hy moes sy oudste wat in groot paniek was, motiveer en ondersteun. Ondersteuning was tradisioneel my ma se rol. Hy het tjoklits gaan koop terwyl ek stoei met Maatskappywet en Ouditkunde Standpunte.

Die mondeling het nie so goed gegaan nie en ek was bekommerd. Tuis gekom, was my ma se glimlag en bos blomme ŉ groot verligting. Prof het gebel met goeie nuus. Die krisis het veroorsaak dat ek my pa se liefde en ondersteuning op ŉ ander manier kon ervaar. Ons pa-dogter verhouding was op ŉ nuwe vlak.

My grootste lewensdroom was nog altyd om kinders te hê. Na ses jaar van een-strepie swangerskapstoetse, baie bid en smeek het ons ŉ afspraak by die Infertiliteitskliniek gemaak. Die waglys is lank en die eerste beskikbare afspraak is maande vêr in Julie. My lyf voel vreemd en ek doen nog ‘n swangerskaptoets ŉ dag voor ons afspraak. Die mooiste gesig van twee strepies begroet my en nege maande later kry ek die rol wat ek die heel graagste wou hê – die Mamma-rol!

Op amper veertig kruis my lewenspad weer die Infertiliteitskliniek. Ek onthou die dokter se woorde “Wetenskap skep moontlikhede, maar julle moet altyd onthou dat God die uiteindelike besluit maak”. Ek is geseën met drie wonderlike seuns. Candice en Justin het ook later by ons gesin aangesluit. Charl wat gedink het hy gaan nooit kinders hê nie, sê altyd hy het een, drie of vyf kinders, afhangend van hoe jy daarna kyk.

Gesin is my vreugde. Na ŉ huwelik van twaalf jaar, besef ek tydens ŉ onverwagse middagete-afspraak dat my huweliks- en gesinslewe soos ek dit geken het, onherroeplik verander het. Die onsekerhede staan met hulle bangmaakgesigte in ŉ ry. Hoe gaan ek die huis afbetaal? Sal ek regkom met die huis-instandhouding en die grootmaak van die seuns? Gaan ek met al my kompleksiteite weer ŉ lewensmaat vind vir die pad?

Ek het dele van die huis omskep en uitverhuur om die finansiële uitdagings hok te slaan. In die proses het ek wonderlike en interessante mense in krisisjare van hulle eie lewe leer ken. Ek en die seuns het spesiale tye saam beleef. Ek was wel gedwing om my tegnologie- en krieketkennis te verbeter en het sommer vinnig moes leer van besproeiing en swembaddens. Die Vader het ook vir my ŉ lewensmaat gestuur wat my kompleksiteite soms verstaan en soms verdra.

Switserland en die toekoms bly nog een groot onsekerheid en nou het Covid-19 ook nog in die ry kom staan. Ek het wel geleer om die Groot Plan te vertrou. Ek probeer nog verstaan en werk aan die moontlikhede wat die situasie skep. In onseker tye hou ek vas aan woorde van die wyses.

“Embrace uncertainty. Some of the most beautiful chapters in our life’s, won’t have a title until much later” – Bob Goff

“Trust the wait. Embrace the uncertainty. Enjoy the beauty of becoming. When nothing is certain, anything is possible” – Mandy Hale

“Every problem, every dilemma, every dead end we find ourselves facing in life, only appears unsolvable inside a particular frame or point of view. Enlarge the box, or create another frame around the data, and problems vanish, while new opportunities appear.” ― Rosamund Stone Zander, The Art of Possibility

Groete

Emsia

Uitsonderlike diens tydens Covid-19 pandemie

09/02/2021 emsia.kruger

Die wêreld rondom ons het baie monochroom begin lyk weens Covid-19. ’n Helderkleurige storie is egter soos sonskyn vir die gemoed. Die goue verhaal het hom afgespeel in ‘n hospitaal in ‘n klein dorpie hier in Switserland.

Privaat hospitaal in ‘n Switserse dorpie

Die dorp is groot genoeg vir ‘n staatshospitaal en twee privaat hospitale. Slegs geskeduleerde operasies vind in een van die privaat hospitale plaas. Die pasiënte bly net ‘n paar nagte totdat hulle sterk genoeg is om na die prosedure huis toe te gaan. Die hoofdoel van die hospitaal en personeel is om pasiënte na ŉ operasie geestelik en fisies te versorg vir ‘n spoedige herstel.

Met die aanbreek van Covid-19 het die regering aangekondig dat alle nie-noodsaaklike geskeduleerde operasies eers moet stop om op Covid-19 pasiënte te fokus. Die hospitaal in die verhaal het nie ‘n hoësorgeenheid nie, en die direkteur het besef dat sonder geskeduleerde operasies die hospitaal tydens Covid-19 sou moes sluit.

Hy was nog besig om sy gedagtes, planne en kommunikasie met personeel te orden toe hy ‘n belangrike oproep van die staatshospitaal ontvang het. Daar is verskeie mense met Covid-19 wat op hul mediese dokumentasie aangedui het dat mediese ingryping nie op hulle toegepas moet word soos hulle sterwensuur nader nie. Koppeling aan ‘n ventilator is ‘n voorbeeld van mediese ingryping.

Sterwensbegeleiding

Die regering het die hospitaal nodig gehad as ’n stil plek met sorg waar mense hul laaste dae kon deurbring. Byna al die pasiënte was bejaard. Hierdie versoek was ‘n groot skok omdat sterwensbegeleiding nie deel van die hospitaalpersoneel se opleiding uitgemaak het nie. Hul sterkpunt is om pasiënte ná operasies weer op hul voete te kry.

Dié hospitaal het 50 ernstig siek Covid-19 pasiënte ontvang. Die personeel het hierdie bejaarde pasiënte met liefde en omgee versorg. Al die liefde en omgee het so ‘n groot verskil gemaak dat 47 van hulle kon teruggaan na hul huise hier op aarde.

Ná die eerste Covid-19-piek in Switserland het die getalle afgeneem, en die regering het die groen lig gegee vir geskeduleerde operasies. Personeel het die hospitaal ontsmet en alles in gereedheid gebring om normale bedrywighede van Maandag van die volgende week af te hervat.

Laaste ure in hospitaal van geboorte

Die Vrydagmiddag het die hospitaaldirekteur ‘n onverwagse oproep ontvang. ’n 96-jarige inwoner was baie siek aan Covid-19, en hulle het geweet sy tyd op aarde was minder as 48 uur. Hy wou sy laaste ure in dieselfde hospitaal deurbring as wat hy gebore is. Sy vrou, in haar negentigs, het ook Covid-19 gehad en saamgekom. Dit was ’n moeilike besluit, maar die egpaar het Vrydagaand by die hospitaal ingeboek. Saterdag het hy sy laaste asem uitgeblaas. Sy vrou se hartseer het geen einde geken nie, maar sy het voortgegaan om die siekte te beveg en kon en moes alleen huis toe gaan.

’n Week later het die hospitaaldirekteur ’n oproep van die dogter van die bejaarde egpaar ontvang. Haar ma kon nie uitgepraat raak oor die liefdevolle behandeling wat sy en haar man in die hospitaal ontvang het nie. Uit dankbaarheid het die dame ‘n groot bedrag geld geskenk en die direkteur versoek om dit tussen die hospitaalpersoneel te verdeel.

Die hospitaaldirekteur het ‘n funksie gereël om elke personeellid te bedank vir hul uitsonderlike diens. Hy het ’n spesiale sertifikaat uitgedeel om aan elkeen erkenning te gee vir hul buitengewone sorg tydens die pandemie. In hierdie tye was dit nie hul tegniese kennis wat die verskil gemaak het nie maar die liefde en sorg waarmee hulle opgetree het. Die krag van liefde en omgee was hoër as dié van enige ventilator.

Groete

Emsia

Covid-19 vryheid met verantwoordelikheid

09/02/2021 emsia.kruger

30 April 2020

Soos wat die Covid hekke aan die buitekant oopgaan voel dit of die kleure aan die binnekant ook verhelder. Ek raak opgewonde oor dinge en voorregte wat ek voorheen bloot as van selfsprekend aanvaar het. Vryheid beteken verskillende dinge vir verskillende mense. Dit waarna elkeen van ons die meeste smag, is uniek aan elkeen van ons as individue. Met baie reëls wêreldwyd in plek kan ons steeds nog nie alles doen wat volkome vryheid ons sou toelaat, soos om Suid Afrika toe te vlieg, nie. Ons gaan egter elke geleentheid aangryp met die beperkte vryheid wat ons wel het.

Irisse in Belvoir park

Toe my Covid-hok se deurtjie wat oopmaak, was my eerste uitstappie na ŉ park waar verskillende soorte blomme en bloeisels ŉ skouspel vorm gedurende verskillende tye in die lenteseisoen. Mei-maand is dit die Irisse se beurt en ek wou nog die laaste daarvan sien. Die groen grasperke en verskeidenheid Irisse in Belvoir park was pragtig, maar die mooiste van alles was die ruimte.

Zürich meer

Zander se grootste wens is om in water te wees. Ons mis die see baie. Ons mis die wit skuim branders op die blou en soms groen water, die soutreuk wat in die lug hang en dan natuurlik die verfrissende gevoel van koue water wat jou lyf spoel. Ons naaste water is nou die Zürich-meer wat ironies genoeg “Zürich See” in Duits genoem word. Die meer se water is nog baie koud, maar ek kon sien aan die glimlag op Zander se gesig, elke ysige druppel was die moeite werd. Op pad terug het ons vir hom ŉ lekker “cookie-dough” roomys gekoop, want swem en roomys is mos gelyk aan vakansie-gevoel.

Luzern

Charl se grootste wens is om vir ŉ rukkie iewers anders sonder verantwoordelikhede te wees. Ons het op die eerste trein na Luzern geklim. Luzern is ŉ tipiese toeriste stad en gewoonlik gepak met Chinese toeriste gewapen met hulle kameras. Wat ŉ vreemde gesig om niemand langs die meer te sien nie! Die uitsondering was een gemaskerde verdwaalde siel met haar hele lyf en rugsak bedek met plastiek. Gelukkig was die Chapel Bridge oor die Reussrivier net so pragtig soos altyd, dalk nog mooier sonder al die toeriste.

Na ŉ eerste jaar van verandering en aanpassing het ons opgewonde uitgesien na ons eerste Europese somervakansie. Tipies Goosen-styl het ons ŉ komplekse vakansie geboek met baie kaartjies en booking.com transaksies. Al was die skrif aan die muur gesien, was dit nog steeds ŉ ontnugtering toe die bootkansellasie tussen Denemarke en Rusland en die vlugkansellasies een vir een deurkom. Die staat se aanbeveling is dat inwoners hulle somervakansie in Switserland deurbring.

In Switserland is die aanbeveling dat ons moet probeer leef ten spyte van Covid-19 en sonder paniek. Dit is ŉ uitdaging om moraal hoog te hou en gees te skep in enige land met so baie sosiale afstand reëls. Ons het die naweek aan ‘n nasionale pretdraf deelgeneem as gees-bou aktiwiteit.

Mense moes oor die naweek 10 km aflê op hulle eie tyd en roete en dit dan registreer op ŉ webtuiste. Ons het die 10 km in die woud hier naby aan ons afgelê. Om my eie moraal hoog te hou het ek my eerste plantjies in Switserland geplant in twee potte wat ek saamgebring het. Die bloupers Laventel en bloedrooi Malva laat my na my lieflike tuin in Welgemoed verlang.

Groete

Emsia